बर्दिवास । भोजपुरी संगीत पारखीहरूका लागि नयाँ म्युजिक भिडियो ‘दे दन प्यार गोरी’ सार्वजनिक भएको छ । यस भिडियोमा सागर लम्साल (बले) र शिल्पा पोखरेलको…
कफी पिउने सही समय कुन हो, खानासँगै वा खानापछि ?
जुलिया ग्रान्ची
यदि तपाईं पनि खानासँगै वा खाना लगत्तै कफी पिउनुहुन्छ भने, अलि सावधान रहनुहोस्।
कफी पिउने यस प्रकारको बानीले शरीरमा खानाबाट पोषक तत्वहरूको अवशोषणमा बाधा पुर्याउन सक्छ।
कफीमा एक हजारभन्दा बढी रासायनिक यौगिकहरू हुन्छन्, र यी मध्ये केही, जस्तै क्याफिन, पोलिफेनोल र ट्यानिनले शरीरमा पोषक तत्वहरूको अवशोषणमा बाधा पुर्याउन सक्छन्।
यद्यपि, राम्रो कुरा के हो भने यो प्रभाव धेरैजसो मानिसहरूमा न्यूनतम हुन्छ। यो प्रभाव यति धेरै छैन कि यसले शरीरमा कुनै कमी निम्त्याउँछ।
कफी र पोषणको समीकरण
पोषक तत्वहरू (पोषण) ती पदार्थहरू हुन् जुन हाम्रो खाना र पेय पदार्थहरूमा पाइन्छन् र शरीरको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण कार्यहरू गर्छन्। स्वस्थ रहन हामीलाई विभिन्न पोषक तत्वहरूको आवश्यकता पर्दछ।
“यस्तो होइन कि शरीरले पोषक तत्वहरूको अवशोषण पूर्ण रूपमा ‘रोक्छ’,” युनिभर्सिटी कलेज लन्डनमा पोषण विज्ञान शिक्षामा विद्यावारिधि अनुसन्धानकर्ता र स्वास्थ्य विज्ञान एकेडेमीका प्रमुख विज्ञान शिक्षक एलेक्स रुआनी भन्छन्। यसमा केही कमी मात्र हुन सक्छ।
यो प्रभाव कफीको शक्ति, पोषक तत्वहरूको मात्रा, व्यक्तिको उमेर, चयापचय, स्वास्थ्य अवस्था र आनुवंशिकीमा निर्भर गर्दछ।
यहाँ चर्चा गरिएका पोषक तत्वहरूमा क्याल्सियम, आइरन र भिटामिनहरू समावेश छन्।
“यदि तपाईंको शरीरमा पर्याप्त मात्रामा पोषक तत्वहरू छन् भने, यो ठीक छ,” लिनस पाउलिङ इन्स्टिच्युटकी निर्देशक तथा ओरेगन स्टेट युनिभर्सिटीको कलेज अफ हेल्थकी प्राध्यापक एमिली हो भन्छिन्। तर यदि तपाईंको शरीरमा यसको स्तर कम वा कम छ भने, धेरै कफी पिउनाले पोषक तत्वको स्तर अझ कम हुन सक्छ।
क्यापुचिनोसँग कसले सावधानी अपनाउनुपर्छ?
१९८० को दशकदेखिका अध्ययनहरूले कफी पिउने र शरीरमा फलामको अवशोषणमा कमी बीचको सम्बन्धको सुझाव दिन्छ।
“जब तपाईं खानासँगै कफी पिउनुहुन्छ, त्यसमा रहेको पोलिफेनोलले तपाईंको पाचन प्रणालीमा रहेका केही खनिजहरूसँग बाँध्न सक्छ,” एमिली हो भन्छिन्।
उनी बताउँछिन् कि यो प्रक्रियाले शरीरलाई फलाम अवशोषित गर्न गाह्रो बनाउन सक्छ किनभने शरीरमा रहेका खनिजहरू रगतमा पुग्न आन्द्राका कोषहरू हुँदै जानुपर्छ।
“यदि तिनीहरू पोलिफेनोलमा टाँसिए भने, तिनीहरू शरीरबाट जान्छन् र उत्सर्जित हुन्छन्,” उनी भन्छिन्।
यो विशेष गरी फलामको सन्दर्भमा महत्त्वपूर्ण छ। वनस्पतिमा आधारित खानेकुरामा पाइने फलामलाई ‘नन-हेम आइरन’ भनिन्छ। फलफूल र तरकारी जस्ता खानेकुराबाट प्राप्त हुने गैर-हेम आइरन शरीरले अवशोषित गर्न गाह्रो हुन्छ।
कफीमा पाइने पोलिफेनोलहरू मुख्यतया क्लोरोजेनिक एसिड हुन् जसले गैर-हेम आइरनसँग बाँध्न सक्छ। यसले यस प्रकारको गैर-हेम आइरनलाई रगतमा पुग्नबाट रोक्छ।
त्यसकारण, पाचन प्रणालीबाट गुज्रँदा फलाम यी यौगिकहरूमा अड्किन्छ। तिनीहरूलाई प्रयोग गर्नुको सट्टा, शरीरले तिनीहरूलाई पिसाब मार्फत बाहिर निकाल्छ।
“कफी पिउने सबैभन्दा राम्रो तरिका भनेको खाना खानुभन्दा एक घण्टा अगाडि वा आइरनयुक्त खाना खाएको केही घण्टा पछि पिउनु हो ताकि तिनीहरू पेटमा नमिसियोस्,” एलेक्स रुआनी भन्छन्।
महिनावारी भएका वा गर्भवती महिलाहरूले आफ्नो शरीरमा आइरनको स्तरमा ध्यान दिनुपर्छ।
उनीहरूलाई धेरै फलाम चाहिन्छ। फलामको कमीका कारण उनी रक्तअल्पताको शिकार हुन सक्छिन्। त्यसैले यस्ता महिलाहरूले कति कफी पिइरहेका छन् भन्ने कुरा मनमा राख्नुपर्छ।
क्याल्सियम र क्याफिन
क्याल्सियम हाम्रो हड्डीको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ। तर बेलायतमा, १६ देखि ४९ वर्ष उमेर समूहका मानिसहरूले आफ्नो आहार मार्फत न्यूनतम सन्दर्भ पोषक तत्व सेवन (LRNI) भन्दा कम क्याल्सियम उपभोग गर्छन्। यसले उनीहरूको हड्डी कमजोर हुने जोखिममा पार्छ।
हाम्रो मिर्गौलाले हाम्रो रगत (र पिसाब) बाट अतिरिक्त फोहोर र अतिरिक्त पानी हटाएर शरीरमा रसायनहरू (जस्तै सोडियम, पोटासियम र क्याल्सियम) को सन्तुलन कायम राख्छ। तिनीहरूले शरीरमा हर्मोन पनि उत्पादन गर्छन्।
अध्ययनहरूले देखाउँछ कि क्याफिनले तपाईंको शरीरलाई क्याल्सियम कायम राख्न गाह्रो बनाउन सक्छ किनभने यसले तपाईंको मृगौलाले क्याल्सियम प्रशोधन गर्ने तरिका र तपाईंको आन्द्रामा अवशोषित हुने तरिकामा हस्तक्षेप गर्न सक्छ।
यद्यपि यसको प्रभाव न्यूनतम छ। यसले पहिले नै कम क्याल्सियमयुक्त आहार खाने र हड्डीसँग सम्बन्धित रोगहरूको जोखिममा रहेका मानिसहरूलाई नकारात्मक असर पार्न सक्छ।
एलेक्स रुआनी भन्छन्, “ओस्टियोपोरोसिस इन्टरनेशनल जर्नलमा प्रकाशित एक अध्ययनले क्याफिनले हड्डीहरूलाई कमजोर पार्न सक्छ भनी उल्लेख गरेको छ। किनभने यसले हड्डीको चयापचयमा हस्तक्षेप गर्छ। “यद्यपि, ओस्टियोपोरोसिसको जोखिममा क्याफिनको प्रभाव प्रदर्शन गर्न थप अध्ययनहरू आवश्यक छ।”
क्याल्सियम तपाईंको शरीरमा जम्मा हुन सक्छ त्यसैले तपाईंले हरेक दिन निश्चित मात्रा लिनु पर्दैन। तर १९ देखि ६४ वर्ष उमेर समूहका वयस्कहरूले केही महिनासम्म हरेक दिन औसत ७०० मिलीग्राम क्याल्सियम लिनुपर्छ।
यद्यपि, यो पनि ध्यानमा राख्नु पर्छ कि क्याफिनले बारम्बार पिसाब लाग्ने समस्या निम्त्याउन सक्छ।
“यसले शरीरबाट पानीमा घुलनशील भिटामिन र खनिजहरू (जस्तै केही बी भिटामिनहरू) चुहिन सक्छ,” एमिली हो भन्छिन्। यद्यपि, पिसाब मार्फत तिनीहरूको उत्सर्जनले शरीरमा तिनीहरूको मात्रा सन्तुलित गर्छ।
भिटामिन बी र कफी
“कफीले मिर्गौलाको कार्य र पोषक तत्वको चयापचयलाई असर गर्ने भएकोले, अत्यधिक सेवन (दिनमा चार वा बढी कप) ले बारम्बार पिसाब लाग्न सक्छ,” रुआनी भन्छन्। र यसले शरीरबाट भिटामिन बी सहित अन्य पानीमा घुलनशील भिटामिनहरू हटाउन सक्छ।
भिटामिन बी पानीमा घुलनशील हुन्छ। त्यसैले तिनीहरू शरीरमा जम्मा हुँदैनन्। तर, यदि शरीरमा अत्यधिक मात्रा छ भने, तिनीहरू पिसाब मार्फत बाहिर निस्कन्छन्।
प्रोबायोटिक्स
प्रोबायोटिक्स भनेको जीवित ब्याक्टेरिया र खमीर हुन् जसलाई स्वास्थ्यको लागि फाइदाजनक भनिन्छ।
NHS वेबसाइटका अनुसार, केही अवस्थामा तिनीहरूले तपाईंको पेटमा रहेको प्राकृतिक ब्याक्टेरियालाई पुनर्स्थापित गर्न मद्दत गर्न सक्छन्। यद्यपि, यो दावीलाई समर्थन गर्ने धेरै कम प्रमाणहरू छन्।
त्यसपछि यदि तपाईं प्रोबायोटिक सप्लिमेन्ट लिनुहुन्छ वा दही र किम्ची जस्ता प्रोबायोटिक युक्त खानेकुरा खानुहुन्छ भने, कफी जस्ता तातो पेय पदार्थहरूसँग यसलाई नखानुहोस्।
“वास्तवमा जीवित ब्याक्टेरियाहरू गर्मीप्रति धेरै संवेदनशील हुन्छन्,” रुआनी भन्छन्। यसका कारण, यी ब्याक्टेरिया तपाईंको पेटमा बाँच्न सक्दैनन् र त्यसपछि प्रोबायोटिकको प्रभाव कम हुन्छ।
डाक्टरहरूले कहिलेकाहीं एन्टिबायोटिकको कारणले हुने पखाला कम गर्न प्रोबायोटिक्स प्रयोग गर्न सिफारिस गर्छन्।
प्रोबायोटिक्सबाट अधिकतम फाइदा लिन, कफी पिएको कम्तिमा आधा वा एक घण्टा पछि लिनु पर्छ।
यदि तपाईंले एक कप कफी पिउनुभएको छ भने, प्रोबायोटिक्सको अधिकतम लाभ लिन आधा देखि एक घण्टा पर्खनु पर्छ।
के चिया कफी भन्दा राम्रो छ?
यदि तपाईं कफी छोडेर चिया पिउन चाहनुहुन्छ भने, यो जान्नु महत्त्वपूर्ण छ कि दुवैको चिन्ता समान छ।
एमिली हो भन्छिन्, “वास्तवमा चियामा पाइने पोलिफेनोलले पोषक तत्वहरूको जैविक उपलब्धतामा समान प्रभाव पार्छ। त्यसैले यदि तपाईं आफ्नो शरीरले पोषक तत्वहरूलाई राम्ररी अवशोषित गर्न चाहनुहुन्छ भने, चिया पिउने समयमा ध्यान दिनुहोस्।” (याे सामाग्री बीबीसी हिन्दीबाट भाषानुवाद गरिएकाे हाे)
Facebook Comments