सरकार र जनता नै विदेशीको शरणमा, सरकार ऋण ल्याइरहने जनता विदेशी देख्नासाथ मागिहाल्ने !

रुषा थापा
विदेशी पर्यटक नेपाल घुमफिर गर्न आउँदा दुईटा फाइदा छ । पहिलो नेपालको व्यापार व्यवसायसँगै अर्थतन्त्रमा वृद्धि । दोस्रो चाँहि नेपालको अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा समेत प्रचारप्रसार । कोरोना महामारीपछि विदेशी पर्यटक ठप्प भएकोमा पछिल्लो समय नेपालमा विदेशी पयर्टक आउने क्रम बढ्दो छ । हामी कहाँ विदेशीलाई पाहुना भन्ने गरिन्छ ।

पाहुनाको संस्कार गर्नु हामी नेपालीको दायित्व छ । विडम्बना, अहिले नेपाल घुम्न आउने विदेशी पर्यटकहरु जताजतै ठगीमा परिरहेका छन् । होटलदेखि व्यापार व्यवसायी, यातायात व्यवसायीहरुसम्मले उनीहरुलाई ठगिरहेका छन् । होटल व्यवसायीहरुले विदेशी भएको थाहा पाउनासाथ एक रात बसेकै पाँचदेखि दश हजार रुपैयाँसम्म असुल्ने गरेका छन् ।

अन्य व्यापारी तथा व्यवसायीहरु पनि पाँच सय नपर्ने सामान हजारदेखि पाँच हजार रुपैयाँसम्ममा विदेशीलाई बेच्छन् । यता, ट्याक्सी व्यवसायीहरु पनि विदेशी देख्नेबित्तिकै पाँच सय रुपैयाँमा पुग्नेमा हजारदेखि पाँच हजार रुपैयाँसम्म असुल्छन् । विदेशी पर्यटकहरु नेपालका मठमन्दिर तथा प्राकृतिक सम्पदाबाट लोभिएर आएका हुन्छन् ।

नेपालमा विश्व सम्पदा सूचीमा परेका थुप्रा मठमन्दिर छन् । काठमाडौं उपत्यकाभित्र मात्र पशुपतिनाथ, स्वयम्भू, वसन्तपुर, हनुमानढोकाजस्ता विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत थुप्रै सम्पदा छन् । उनीहरु नेपाल आउनासाथ त्यस्ता सम्पदा हेर्न पुग्छन् । त्यहाँ जाँदा पनि उनीहरुलाई ठगिन्छ । पूजाका सामग्रीहरु किन्दा व्यापारीहरुले दोब्बर पैसा लिन्छन् ।

विदेशीहरु नेपालमा एक्लै घुमफिर गर्न सक्दैनन् । गाईडको आवश्यकता पर्छ । अनि गाईडले पनि उनीहरुसँग चर्को पारिश्रमिक असुल्छन् । अर्कोतर्फ उनीहरुले सामान बोक्न सक्दैनन् । भरिया चाहिन्छ । भरियाले पनि उनीहरुसँग त्यत्तिकै महँगो शुल्क असुल्छन् । नेपालमा गरिबी छ र यो सबैलाई थाहै भएको विषय हो । तर, पछिल्लो समय विदेशीलाई देखेपछि जोकोही पनि माग्ने गर्छन् ।

मठमन्दिरमा माग्नेहरु जताततै देखिन्छन् । विदेशीहरु कर तिरेर नेपाल आएका हुन्छन् । यहाँका सम्पदा घुमफिर गर्दा पनि कर तिर्नुपर्छ । दुर्भाग्य, कर तिरेका आएका विदेशीहरु यहाँ पनि ठगीमा पर्छन् । उनीहरु जहाँ जहाँ पुग्छन्, त्यहाँ त्यहाँ ठगीमा पर्छन् । जसका कारण नेपालप्रति उनीहरुको धारणासमेत नकारात्मक बनिरहेको छ ।

विदेशीले नेपाल र नेपालीलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा धेरै भिन्नता आएको छ । कतिपय विदेशीले त नेपाल ठग र माग्नेहरुको देश हो पनि भन्न थालिसके । सरकार पनि विदेशीसँग ऋण ल्याएर देश चलाइरहेको छ । अनि जनता पनि विदेशी देख्नासाथ माग्न थालिहाल्छन् ।

सरकारले देशै धितो राखेर विदेशीसँग २७ खर्ब ऋण ल्याई पचाइसक्यो । दार्जेलिङ्ग, सिक्किम, टकनपुर, कालापानी, लिम्पियाधुरा, लिपुलेकलगायत थुप्रै नेपाली भूभाग भारत र चीनलाई बेचिसक्यो । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली भन्छन्, ‘हामीले देश विकास गयौं । खुट्टामा चप्पल नलगाएको नेपाली अहिले भेटिँदैन ।’

अहिले जनता उनलाई सोध्छन्, ‘विकास त देख्नुभयो, नेपाली भूभाग छिमेकीले कब्जा गरेको चाँहि देख्नुभएको छैन हो, प्रधानमन्त्रीज्यू ?’ प्रधानमन्त्रीले देश विकास भएको ठोकुवा गरिरहँदा अर्थतन्त्र भने ध्वस्त अवस्थामा पुगेको कुरालाई नकार्न सकिँदैन । अहिले नेपाललाई ऋण दिएका विदेशीहरुबीच हानाथाप भइरहेको छ । कसले नेपाल कब्जा गर्ने भनेर ।

जनता सरकार र त्यहाँ बसेकाहरुलाई सोध्छन्, ‘हामीले यत्रो वर्षतिर तिरेको कर खोई ? नेपाल धितो राखेर विदेशीबाट ल्याएको २७ खर्ब ऋण कहाँ गयो ? नेपाली भूभाग भारत र चीनलाई बेचेर आएको पैसा कता लगियो ? विदेशबाट नेपालीको पठाएको रेमिट्यान्स खोई ? सहकारीको ४३ अर्ब कसले पचायो ? निर्माण व्यवसायीको ४५ अर्ब, दुध र उखु बिसानको सात अर्ब र कोरोना बीमा गराएका अस्पतालहरुको २४ अर्ब भुक्तानी किन नदिएको ?’

अमेरिकाले नेपालमा दशकयता आर्थिक सहयोग गर्दै आएको थियो । यहाँका सरकारीदेखि गैर सरकारी संघसंस्थालाई अमेरिकाले आर्थिक सहयोग पठाउँदै आएकोमा केही महिनाअघि राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले घुमाउरो भाषामा नेपाल र नेपाली ठग हुन् भने । साथै, आफूहरुले पठाउँदै आएको आर्थिक सहयोग अब नदिनेसमेत घोषणा गरे ।

ट्रम्पले भनेको कुरा एकातिरबाट सही पनि हो । किनकि यहाँका गैरसरकारी संघसंस्था अर्थात् एनजीओहरुले अमेरिकाबाट थुप्रै डलर ल्याएर पचाएका छन् । नेपालमा नभएको गरिबीसमेत देखाएर अमेरिकाबाट डलर ल्याउने अनि पचाउने काम एनजीओहरुले वर्षौदेखि गर्दै आएका थिए । अनि ट्रम्पले यसबारे थाहा पाएपछि एनओसीलाई आउने डलर त रोकियो नै सँगै नेपालको समेत अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा बेइज्जत भएको छ ।

अमेरिका विश्वकै शाक्तिशाली देश हो । ट्रम्पले त्यसो भनेपछि नेपाललाई अनुदान सहयोग गर्दै आएका थुप्रै देश अब अनुदान नदिने निर्णयमा पुगेका छन् । अनि विदेशीले अनुदान नपठाउनेबित्तिकै सरकारले कसरी देश चलाउँछ ? किनकि अहिलेसम्म त सरकारले विदेशी ऋण र अनुदानकै भरमा देश चलाएको देखिन्छ ।

दैनिक तीन हजार नेपाली युवा रोजगारीका लागि खाडीलगायत मुलुक गइरहेका छन् । त्यहाँ रगत, पसिना बगाएर कमाएको पैसा आफ्ना आफन्त, घरपरिवारलाई पठाउँछन् । त्यो पैसा बचत गर्नुको साटो परिवारहरु मोजमस्ती गर्छन् । एक जना विदेशमा कमाउँछन्, दश जना नेपाल बसेर मोजमस्ती गर्छन् । बरु दशै जनाले नेपाल बसेर केही गरेको भए त त्यो व्यक्ति विदेश जानु पर्दैन्थ्यो नि ।

तर, यहाँ त अरुको पैसामा मोजमस्ती गर्ने बानी परेको छ । त्यो चाँहे जनतालाई होस् या सरकारलाई । आफू केही नगर्ने, अर्कोको मेहेनत, परिश्रममा मोजमस्ती गर्ने । अनि आफ्नै परिवारले त आफ्नैलाई यस्तो गर्छन् भने सरकारले जनतालाई भेडा बाख्राझैं विदेशीलाई बेचेर बसिबसि खानु कुनै नौलो कुरा भएन ।

पहिला पहिला भनिन्थ्यो, नचिनेको मान्छेसँग बोल्नुहुँदैन । उनीहरुले दिएको खानेकुरा खानु हुँदैन । त्यस्ता मान्छेको पछि लागेमा भारत वा विदेशमा लगेर बेचिदिन्छ भनिन्थ्यो । अहिले त आफन्तले नै आफन्तलाई बेचिरहेका छन् । शत्रु खोज्न घरबाहिर जानु पर्दैन भनेझैं पछिल्लो समय दलाल वा मानव तस्कर खोज्न बाहिर जानै पर्दैनन् ।

घरभित्रकै परिवारका सदस्य वा आफन्तले नै आफ्नालाई बेच्न थालेका छन् । मीनपावर व्यवसायीसँग मिलेर रोजगारीका लागि आकर्षक मुलुक पठाइदिने नाममा ठगी गर्ने, युवती भएमा बेच्ने वा विदेश लगेर अलपत्र पारिदिनेसमेत गर्न थालिएको छ । जनता, सरकार र राजनीतिक दलमा कुनै फरक छैन । सरकार र दलहरु आफ्नो फाइदाका निम्ति विदेशीलाई देश बेचिरहेका छन् भने जनता आफ्ना परिवारलाई ।

अहिले भिजिट भिसा प्रकरणमा गृहमन्त्री रमेश लेखकको राजीनामा मागिरहेको छ । यो प्रकरण रवि लामिछाने र नारायणकाजी श्रेष्ठ गृहमन्त्री हुँदासमेत चर्चामा आएको थियो । अनि कारबाही चाँहि किन एउटालाई मात्रै ? ०५४ सालदेखि नेपालबाट भिजिट भिसामा नेपालीहरु विभिन्न देश जाँदै आएका छन् । अहिलेसम्म लाखौं नेपाली गइसके ।

यदि यो प्रकरणमा साँच्चिकै कारबाही गर्न खोजिएको हो भने ०५४ सालयता गृहमन्त्री बनेका हरेक व्यक्तिमाथि छानबिन हुनुपर्छ । साथै, भिजिट भिसामा गएकाहरुमाथि पनि अनुसन्धान गरिनुपर्छ । को कसले कति पैसा कसलाई बुझाएर भिजिट भिसामा गए ? यसबारे विस्तृत छानबिन हुनैपर्छ ।

एउटा गृहमन्त्रीलाई राजीनामा गराएर मात्र यो प्रकरण सल्टाउन मिल्दैन । किनकि यसमा हरेक दलका कुनै न कुनै नेताको संलग्नता छ । नेपाललाई अहिलेसम्म कृषिप्रधान र जलस्रोतको धनी देशका रुपमा चिनिँदै आएको छ । तर, अब मान्छे बेच्ने र माग्ने देशका रुपमा नेपाल विश्वसामु चिनिने छ । कृषिप्रधान देश त नारा र भनाईमै सीमित छ ।

किनकि गुन्द्रकसमेत विदेशबाट आयात गर्नुपर्छ । अर्कोतर्फ, जलस्रोतको धनी देश भनिएपनि खोला, नदी सबै मानिसहरुले कब्जा गरिसके । खोला नै मासेर घर ठड्याइएको छ । नदीमा सबै सुकुम्बासीको नाममा हुम्कबासीहरुको रजगज छ । अनि कसरी नेपाल कृषिप्रधान र जलस्रोतको धनी देश भयो ?