अब बैंकमा सुन राख्दा पनि ब्याज पाइने

काठमाडौं । सुनलाई चल सम्पत्ति बनाउँदै बैंकमा जम्मा गर्न सकिने भएको छ । बैंकमा सुन राख्दा लकर शुल्क तिर्नुपर्ने व्यवस्था रहेकामा अब भने ब्याजसमेत पाइनेछ । नेपाल राष्ट्र बैंकले बैंकहरूलाई यो विषयमा परिपत्रसमेत गरिसकेको छ ।

केन्द्रीय बैंकले बिहीबार निर्देशन जारी गर्दै सुन निक्षेप योजना सुरु गरेको हो । योजनामा सामेल हुन अर्थात् सुन निक्षेप गरी ब्याज प्राप्त गर्न भने २५ ग्राम सुन जम्मा गर्नुपर्ने हुन्छ । साढे दुई तोलाभन्दा बढी जम्मा गरेपछि मात्र बैंकहरूले ब्याज दिनेछन् । यसका लागि सुनको शुद्धता कम्तीमा ९ सय ९५ फिटनेस हुनुपर्छ । बैंकहरूले सुनको शुद्धता राख्न छुट्टै मेसिनको व्यवस्था गर्नुपर्ने राष्ट्र बैंकको परिपत्रमा उल्लेख गरिएकाे राजधानी दैनिकमा समाचार छ ।

चालू आर्थिक वर्षको बजेट वक्तव्यमै अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले वित्तीय स्रोत बढाउन सुनचाँदीलगायत बहुमूल्य धातुलाई निक्षेपका रूपमा स्वीकार गर्ने व्यवस्था गरेका थिए । राष्ट्र बैंकले चालू मौद्रिक नीतिमा थप अध्ययन गरेर कार्यान्वयनमा ल्याउने बताएको थियो ।

राष्ट्र बैंकले जारी गरेको परिपत्रमा बैंकहरूले गरगहना भने निक्षेपका रूपमा लिन पाउँदैनन् । यसका लागि ढिक्का सुुन हुनुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ ।

राष्ट्र बैंकका कार्यकारी निर्देशक तथा नियमन विभाग प्रमुख देवकुमार ढकालका अनुसार सुनचाँदीको गरगहना निक्षेप लिँदा त्यसको शुद्धता नाप्न गाह्रो हुने र त्यसमा प्रयोग भएका रसायनको मूल्यांकन गर्न जटिल हुने भएकाले काँचो ढिक्का सुन मात्रै निक्षेपका रूपमा लिने व्यवस्था गरिएको हो ।

निक्षेप लिएबापतको ब्याज भने बैंकहरूले आफूअनुकूल निर्धारण गर्न सक्छन् । बैंकले निक्षेपका रूपमा स्वीकार गरेको सुनलाई ढुकुटी दाखिला गरेर शुद्धता र तौलको आधारमा अलग राख्नुपर्ने र सुरक्षाका लागि सीसीटीभी स्ट्रङ रुम र दोहोरो चाबी लगाउनुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ । यसका लागि बैंकहरूले सुन निक्षेप लिने शाखा तोकेर सोहीअनुसारको सूचना प्रकाशित गर्नुपर्ने प्रावधान राखिएको छ ।

बैंकहरूले निक्षेप लिएपछि शुद्धता जाँच गराई त्यसको प्रमाणपत्रसमेत दिनुपर्छ । निक्षेपकर्ताले निक्षेप राख्दा नै निक्षेप र ब्याज सुनमै फिर्ता लिने वा नगदमा लिने भन्ने पूर्वजानकारी दिनुपर्छ ।

सुन निक्षेपको अवधि न्यूनतम तीन वर्ष र अधिकतम पाँच वर्षका हुनुपर्ने तथा कति समयका लागि निक्षेप राखेको हो भनेर सुरुमै त्यसको अवधि तय गर्नुपर्ने हुन्छ ।

सुन निक्षेप गर्दा त्रैमासिक रूपमा ब्याज दिनुपर्ने व्यवस्था छ । सुनको मूल्य सोही दिनको सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले तोकेको मूल्यलाई नै आधार गर्नुपर्ने व्यवस्था पनि गरिएको छ ।

सुन निक्षेप लिएपछि बैंकहरूलाई फाइदा हुने देखिएको छ । निक्षेप गरिएका सुनलाई बैंकहरूले सीआरआर र एसएलआरमा गणना गर्न पाउने भएकाले बैंकहरू दोहोरो फाइदामा पर्नेछन् । यद्यपि, सीआरआरमा २५ प्रतिशत मात्रै सुन निक्षेपका रूपमा गणना गर्न सक्ने व्यवस्था परिपत्रले गरेको छ । सुन निक्षेप स्वीकार गर्ने बैंकको ढुकुटीमा रहेको सुन राष्ट्र बैंकको निर्देशनअनुसार कायम गर्नुपर्ने अनिवार्य तरलता अनुपात (सीआरआर) तथा वैधानिक तरलता अनुपात (एसएलआर) गणना गर्न सकिने भएको छ ।

१० लाखमाथिको सुन निक्षेप राख्दा आम्दानीको स्रोत अनिवार्य रूपमा खुलाउनुपर्ने हुन्छ । सुन निक्षेपको प्रमाणपत्रलाई त्यही बैंकमा धितो राखी निक्षेपमा रहेको सुनको ७० प्रतिशतसम्म ऋण पाउन सकिने भएको छ । यसको ब्याजदर निक्षेपमा पाइरहेको भन्दा २ प्रतिशत बढी हुनेछ । यस हिसाबले निक्षेपकर्ताले सुन निक्षेप प्रमाणपत्रलाई मुद्दती निक्षेपका रूपमा प्रयोग गर्न पाउनेछन् ।

राष्ट्र बैंकले बैंकहरूलाई सात दिनभित्र यस्तो निक्षेप स्वीकार गर्ने कार्यविधि बनाउन निर्देशनसमेत दिएको छ । राष्ट्र बैंकले सुनलाई निक्षेपका रूपमा स्वीकार गर्न वाणिज्य बैंकहरूले नै नीति तथा विस्तृत कार्यविधि बनाई सञ्चालक समितिबाट पारित गराउनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ ।

त्यस्तै, सञ्चालक समितिबाट पारित भएको सात कार्र्य िदनभित्र नेपाल राष्ट्र बैंकलाई सो जानकारी गराउनुपर्ने व्यवस्था छ ।