मानिसमा हराउँदै मानवता, एउटै घरमा घरधनी फ्याल्छन् खाना, डेराबहाल सुत्छन् भोकभोकै !

रुषा थापा
धनी होस् या गरिब मानिस सबै एउटै हो । तर, पछिल्लो समय मानिसमा मानवता हराउँदै गएको छ । देशमा बेरोजगारी छ । बजार व्यापक मन्दीमा छ । व्यापार व्यवसाय ठप्प छ । काम गरेको तलबबाट तलब दिइँदैन । यस्तो अवस्थामा विशेष गरी डेरामा बस्नेहरु मर्कामा परेका छन् । उनीहरुले आफैं भोकै बसेर ऋण लिएर भएपनि घरधनीलाई भाडा तिरिरहेका छन् ।

दुःखलाग्दो कुरा, घरधनीहरुमा मानवता हराएको छ । आफ्नो घरमा बस्नेहरु भोकभोकै सुतिरहँदा घरधनीहरु चाँहि कुकरका कुकर खाना फ्याल्छन् । बरु त्यहँी खाना डेराबहाललाई दिए कति धर्म हुन्थ्यो होला । डेराबहालहरुको पनि त पेट भर्थ्र्यो नि । विडम्बना, अहिले मानिसमा मानवता हराइसकेको छ । आफ्नो पेट भरे मात्र पुग्छ । अरुले के खायो कि खाएन ? खाना नभएर भोकै पो सुत्यो कि ? भनेर मानिसलाई सोच्नेसमेत फुर्सद छैन ।

सहकारी, लघुवित्त र फाइनान्सका कारण करोडौं सर्वसाधारण डुबेको सबैलाई थाहै छ । खासगरी डेरामा बस्नेहरुले सहकारीमा बचत गरेका थिए । आपतविपत पर्दा काम लाग्छ र थोरै भएपनि ब्याज आउने प्रलोभनमा आफूसँग भएको सबै रकम सहकारीमा जम्मा गरे । अहिले सहकारी भाग्यो । रोजगारी पनि गुम्यो । काम भएपनि साहुले तलब दिएको छैन । घरमा अन्नको दान छैन । रोगले शरीर थलिँदै गएको छ ।

कतिपय अस्पतालको बेडमा उपचारको निम्ति खट्पट्याइरहेका छन् । पैसा भएपनि उनीहरुले उपचार गर्न पाएका छैन । मानिसहरुको कन्तबिजोग भएको छ । कतिपयले त सहन नसकेर आत्महत्या पनि गरेका छन् । कतिपय चाँहि जेनतेन गुजारा चलाइरहेका छन् । अहिले काठमाडौं उपत्यकाभित्र होस् या बाहिरी जिल्लामा भाडामा बस्नेहरु पीडामा छन् । आफ्नो दुःख, पीडा लुकाएर उनीहरु हिँडेका छन् ।

अधिकांश भोकभोकै हिँड्ने र सुत्ने गरेको बताइन्छ । घरधनीलाई त भाडा तिर्नैपर्यो । त्यसका लागि उनीहरुले आफन्त वा मीटरब्याजमा ऋणसमेत लिएका छन् । त्यहँी ऋणले भाडा तिरिरहेका छन् भने आफू चाँहि केही नखाई बस्छन् । यता, डेराबहालको समस्या घरधनीहरुले देख्दैनन् । उनीहरुलाई त महिना मर्नेबित्तिकै भाडा चाहिन्छ नै । भाडा दिएपनि सुख पाइँदैन । घरधनीले भनेजस्तो गरेमा मात्र बस्न पाइन्छ । नत्र कति खेर सरेर जा भनिहाल्छन् ।

घरधनीहरु आफ्नो मात्रै फाइदा हेर्छन् । भाडा दिन एक दिन ढिलो भएमा डेराबहालको कोठामै आएर कराउँछन् । तर, डेराबहाल बिरामी हुँदा चाँहि कोठामा आउनु त परेको कुरा हो, चासोसमेत दिँदैनन् । डेराबहाल मरेपनि उनीहरुको भाडा चाँहि रोकिनु हुँदैन । हुन त डेराबहालहरुले मर्ने बेला पनि सुख पाउँदैनन् । घरधनीहरु आफ्नो घरमा डेराबहाललाई मर्न दिँदैनन् । डेराबहालको अवस्था गम्भीर देखिएमा सहयोग गर्नुको साटो विभिन्न बहाना बनाएर कोठाबाटै बाहिर निकालदिन्छन् । यसबाट अधिकांश मानिस पीडा भएको पाइन्छ ।

घरधनीहरुको एउटै उद्धेश्य हुन्छ, जतिसक्दो ठग्ने, लुट्ने । डेराबहाललाई त यिनीहरुले बढी भाडा असुलेर र नदिएको सेवासुविधाको पनि चर्को पैसा असुल्छन् । तर, राज्यलाई समेत ठग्दै आएका छन् । एउटै व्यक्तिको दर्जनौं घर छ । घर भाडामा लगाएर मासिक लाखदेखि करोडौं रकम उठाउँछन् । अनि राज्यलाई तिर्नुपर्ने घरबहाल कर चाँहि छल्छन् । अधिकांश घरधनीहरुले त यसका लागि पनि डेराबहालकै प्रयोग गर्ने गरेका छन् ।

डेराबहालसँग मासिक एउटा कोठाको २० हजार असुल्छन् । वडा कार्यालयमा चाँहि दुई हजार भन्न लगाउँछन् । कतिपय घरधनीहरु आफ्नो घर वर्षौदेखि खाली रहेको वा आफन्त सित्तैमा बसिरहेको झुठ बोल्छन् । फेरि वडाबाट अनुगमनका निम्ति कर्मचारी पनि नआउने भएकाले उनीहरुलाई फाइदा पुगिरहेको छ । विद्यार्थी, अपांग, जेठ नागरिक, एकल महिला र तल्लो जातिलाई घरधनीहरुले कोठा नै दिँदैनन् ।

गाउँमा सेवासुविधा नभएपछि मानिसहरु शहर पसेका छन् । शहरमा आफ्नो घर हुँदैन । त्यसैले, भाडामा बस्न मानिसहरु बाध्य हुन्छन् । अहिले काठमाडौं उपत्यका होस् या बाहिरी जिल्लाका शहरमा भाडामा बस्नेहरु अधिकांश गाउँका मानिस छन् । गाउँदेखि आएर उनीहरु भाडामा बस्नुको कारण शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारी र सेवासुविधा हो । शहरमा भाडामा बसेपनि उनीहरुको गाउँमा रोपनीका रोपनी वा विघा जमिन हुन्छ । अधिकांशको गाउँमा घरै हुन्छ । तर, सरकारले त्यहाँ सेवासुविधा नपुर्याउँदा गाउँका मानिसहरु शहरमा आएर चर्को पैसामा भाडामा बस्नुपरेको छ ।

अधिकांश घरधनीहरु आफ्नो घरमा भाडामा बस्नेलाई सुकुम्बासी भन्छन् । दासीजस्तै व्यवहार गर्छन् । घरधनीहरुको शहरमा दुई–चार आना जग्गामा घर हुन्छ । डेराबहालको त गाउँमा घरसँगै रोपनीका रोपनी जग्गा हुन्छ । अब भनौं को हो सुकुम्बासी ? चार आना जग्गामा शहरमा घर ठडएर मै हुँ भन्ठान्ने प्रवृत्ति मौलाउँदै छ । घरधनीहरु एउटै कोठाको मासिक भाडा पाँच हजारदेखि २० हजारसम्म असुल्छन् ।

जबकी कोठा चाँहि दिउँसै बत्ती बाल्नुपर्ने अध्यारो र चिसो हुन्छ । एउटा सानो सटरको २० हजारदेखि १९ लाख रुपैयाँसम्म भाडा असुलिन्छ । एक फ्ल्याटको ३० हजारदेखि तीन लाख रुपैयाँसम्म मासिक भाडा लिइन्छ भने खाली सटर २० लाखदेखि ६० लाखसम्ममा किनबेच गरिन्छ । घरधनीहरुको ठगीधन्दा र अत्याचार बढ्दै छ । विडम्बना, सरोकारवाला निकायले पनि उनीहरुकै साथ दिएका छन् । विगतमा अहिलेका राष्ट्रपतिदेखि प्रधानमन्त्री, मन्त्री, पूर्वप्रधानमन्त्री, मन्त्री, सांसदहरु सबै भाडामै बसेका हुन् । भाडामा बस्दा डेराबहालले भोग्नुपर्ने दुःखकष्टबारे उनीहरु जानकार छन् । तर, सत्तामा पुगेपछि र महलजस्तो घरमा बस्न थालेपछि उनीहरुले यो कुरा बिर्सिए ।

मुलुकमा तीन तहको सरकार छ, संघ, प्रदेश र स्थानीय । दुर्भाग्य तीन वटा सरकार हुँदा पनि एउटा निर्णय हुन सकेन, त्यो हो घरभाडा निर्धारण । घरभाडा निर्धारण गरिएमा भोट घट्ने डर राजनीतिक दलहरुमा छ । त्यसैले, उनीहरु घरधनीहरुको अत्याचार, ठगीधन्दाबारे केही बोल्दैनन् । देशमा थुप्रै पार्टी छन् । तर, एउटै पार्टी पनि घरधनीहरुको विरोधमा बोलेको पाइँदैन । किनकि घरधनीहरुसँग उनीहरुको स्वार्थ जोडिएको छ, त्यो हो भोटको ।

डेराबहाललाई घरधनीहरुले त मानिस नै ठादैँनन् तर सरकारले समेत उनीहरुलाई नेपाली ठानेन । सरकार जनताको अभिभावक हो । दुर्भाग्य, यहाँ त सरकार आफैं आफ्ना नागरिकबीच विभेद गरिरहेको छ । सरकार नै असमानतामा लागेपछि कसको के लाग्छ । अहिले डेराबहालहरुले भाडा तिर्न सकिरहेका छन् । तिरुन पनि त कसरी व्यापार व्यवसाय ठप्प छ । बेरोजगारी छ । काम गरेको ठाउँबाट तलब पाइँदैन ।

यस्तो अवस्थामा घरधनीहरुले भाडा घटाइदिनुपर्ने हो । डेराबहाललाई राहत दिनुपर्ने हो । तर, घरधनीहरु लुट्न र ठग्नमै व्यस्त छन् । लुट्न पाएसम्म डेराबहाललाई आफ्नो घरमा राख्छन् अनि भाडा तिर्न नसकेपछि निकालदिन्छन् । घरधनीको निम्ति डेराबहाल दुहुनो गाईझैं बनेका छन् । दुध दिइञ्जेल राम्रो, दुध सुकेपछि जंगलमा लगेर छोडिदिने । यसतर्फ राज्यको ध्यान जाओस् । घरधनीहरुको अत्याचार बन्द गरियोस् । सरकार अब आँखा खोल ।