प्रधानमन्त्री दाहाल भारतको औपचारिक भ्रमणमा

रमेश लम्साल
काठमाडौँ । चारदिने औपचारिक भ्रमणका लागि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ आज भारत प्रस्थान गर्दै हुनुहुन्छ । गत मङ्सिरमा सम्पन्न निर्वाचनपछि गठन भएको वर्तमान सरकारले सुशासन, समृद्धि र संविधानको कार्यान्वयनलाई विशेष प्राथकितामा राखेको सन्दर्भमा प्रधानमन्त्री दाहालको यो पहिलो औपचारिक भारत भ्रमण हो । भ्रमणलाई महत्वका साथ हेरिएको छ ।

प्रधानमन्त्री दाहालसँग परराष्ट्रमन्त्री नारायणप्रकाश साउद, ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइमन्त्री शक्तिबहादुर बस्नेत, भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री प्रकाश ज्वालासहित सरकारी प्रतिनिधिमण्डल भारत जाने कार्यक्रम तय भएको छ ।

परराष्ट्रमन्त्री साउदका अनुसार प्रधानमन्त्री दाहालको भारत भ्रमणका क्रममा द्विपक्षीय हित र चासोबारे भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसँग छलफल हुनेछ । मन्त्री साउदले भ्रमणका क्रममा विद्युत् व्यापार, प्रसारण लाइन निर्माण, एकीकृत जाँचचौकीको उद्घाटनलगायत कार्यसूची तय भएको र थप विषयमा छलफल जारी रहेको जानकारी दिनुभएको छ ।

यस्तै नेपालको ऊर्जा तथा जलविद्युत्को क्षेत्रमा भारतीय लगानी प्रवद्र्धन गर्ने, व्यापार तथा पारवहन एवं हवाईमार्गका बारेमा भ्रमणका क्रममा छलफल हुनेछ । नेपालले भ्रमणका क्रममा दीर्घकालीनरूपमा बिजुली व्यापारको विषयलाई प्राथमिकताका साथ अगाडि सारेको छ । हरेक वर्ष नवीकरण गर्नुपर्ने र सुरुदेखि नै प्रक्रिया अगाडि बढाउनुपर्ने भएकाले त्यसमा प्रक्रियागत झन्झट रहँदै आएको छ ।

यसैगरी नेपालले बङ्गलादेशमा बिजुली व्यापारका लागि मार्ग प्रशस्त गर्नसमेत भारतलाई आग्रह गरिँदै आएको छ । बङ्गलादेशले तत्काल ५० मेगावाट बिजुली लैजाने सहमति गरिसकेको छ । भ्रमणका क्रममा हवाईमार्गको सुनिश्चितता विषयमा दुई देशका सरकार प्रमुखले छलफल गरेर निष्कर्षमा पुर्याउने तयारी गरिएको छ ।

प्रधानमन्त्री दाहाल त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट मध्याह्न १ः२५ बजे प्रस्थान गर्नुहुने छ । प्रधानमन्त्री नेतृत्वको सरकारी प्रतिनिधिमण्डलका अलावा उद्योगी व्यवसायी र सञ्चारकर्मी पनि भ्रमण दलमा सहभागी छन् । आज साँझ केही महहत्वपूर्ण भेटवार्ताको कार्यक्रम तय भएको बताइएको छ ।

परराष्ट्र मन्त्रालयले दिएकोे जानकारीअनुसार जेठ १८ गते प्रधानमन्त्री दाहाल र उहाँका भारतीय समकक्षी मोदीबीच हैदरावाद हाउसमा उच्चस्तरीय भेटवार्ता हुनेछ । दुई देशका प्रधानमन्त्रीको भेटवार्तापछि संयुक्त पत्रकार सम्मेलन आयोजना गर्ने कार्यतालिका तय भएको छ ।

हैदरावाद हाउसमा नै केही सहमतिपत्र र समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर गर्ने कार्यक्रम छ । भ्रमणका क्रममा प्रधानमन्त्री दाहालले भारतका राष्ट्रपति द्रौपदी मुर्मु र उपराष्ट्रपति जगदीप धनखडसँग शिष्टाचार भेटवार्ता गर्नुहुने छ । उहाँले नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घ र भारतीय उद्योग परिसङ्घले संयुक्तरूपमा आयोजना गर्ने एक अन्तक्र्रियात्मक कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्ने र व्यवसायीसँग अन्तक्र्रिया गर्ने कार्यक्रमसमेत तय भएको छ ।

प्रधानमन्त्री दाहालले नेपाली दूतावासमा नेपाली समुदायसँग छलफल गर्नुहुने कार्यक्रमम छ । भ्रमणका क्रममा प्रधानमन्त्री दाहालले भारतको मध्यप्रदेशस्थित उज्जैन र इन्दोरको समेत भ्रमण गर्ने कार्यसूची छ । प्रधानमन्त्री नेतृत्वको प्रतिनिधिमण्डल यही जेठ २० गते साँझ स्वदेश फर्कने कार्यसूची छ ।

प्रधानमन्त्रीका रूपमा दाहालको यो चौथो भारत भ्रमण हो । यसअघि विसं २०६५ मा पहिलोपटक र दोस्रोपटक २०७३ सालमा प्रधानमन्त्री हुनुभएपछि उहाँले भारतको भ्रमण गर्नुभएको थियो । त्यस्तै ब्रिक्स सम्मेलनमा सहभागी हुन प्रधानमन्त्रीका रूपमा दाहालले भारतको भ्रमण गर्नुभएको थियो । प्रधानमन्त्रीले भ्रमणको तयारीका क्रममा पूर्वप्रधानमन्त्री, परराष्ट्रमन्त्री, कूटनीतिक तथा सरोकारवालासँग छलफल गरेर राष्ट्रिय सहमति बनाउने प्रयास गर्नुभएको छ । प्रतिनिधिसभामा समेत भ्रमणका बारेमा जानकारी गराउनुभएको छ ।

उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री रमेश रिजालले भ्रमणका क्रममा पारवहन सन्धि नवीकरण र दुई देशबीच थप पेट्रोलियम पाइप लाइन विस्तारका विषयमा सहमति हुने जानकारी दिनुभयो ।

यस्तै सिलीगुडी चारआली पाइप लाइन र टर्मिनल ट्याङ्क निर्माण, अमलेखगञ्ज लोथरसम्मको पाइप लाइन र स्टोरेज टर्मिनल ट्याङ्क निर्माणका बारेमा सहमति हुनेछ । भैरहवामा एकीकृत भन्सार चौकीको शिलान्यास गर्ने र नेपालगन्जमा एकीकृत भन्सार चौकीको दुवै देशका प्रधनमन्त्रीले संयुक्तरूपमा उद्घाटन गर्ने कार्यक्रम रहेको मन्त्री रिजालले जानकारी दिनुभयो । कञ्चनपुरको दोधरा चाँदनी क्षेत्रमा सुक्खा बन्दरगाह निर्माण, जुट निर्यातमा लगाइएको एन्टिडम्पिङलगायत विषय र नेचुरल ग्यास ल्याएर नेपालमा रासायनिक मल कारखाना राख्ने विषयमा पनि कुरा हुने उहाँले जानकारी दिनुभयो ।

दिल्ली भ्रमण : के के छन् कार्यक्रम ? दैनिक सूची

आजका कार्यक्रम

आज दिउँसो प्रधानमन्त्री दाहाल चढेको नेपाल एयरलाइन्सको वाइडबडी जहाज काठमाडौंबाट उडेको डेढ घण्टापछि अर्थात् दिउँसो २ बजेर ५० मिनेटमा इन्दिरा गान्धी अन्तरराष्ट्रिय विमानस्थलमा अवतरण हुनेछ । त्यहाँबाट उनी सरदार पटेल मार्गमा रहेको होटल आइटीसी मौर्यमा जाने छन् । प्रधानमन्त्रीको बासको प्रवन्ध सोही होटलमा मिलाइएको छ ।

आज दिउँसो प्रधानमन्त्री दाहाललाई भारतीय विदेशसचिव विनयमोहन क्वात्राले मौर्य होटलमा भेटघाट गर्ने छन् भने त्यसपछि साँझ ६ बजे भारतका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार अजित डोभलले आधा घण्टा भेटवार्ता गर्ने छन् ।

प्रधानमन्त्रीले भारत भ्रमण गर्दा नेपाली दूताबासले रात्रि भोजको आयोजना गर्ने प्रचलन छ । जस अनुसार डोभलसँगको भेटपछि आज प्रधानमन्त्री दाहालको टोली दूताबासले आयोजना गरेको रात्रिभोजमा सहभागी हुने कार्यसूची रहेको छ ।

भोलिको व्यस्त कार्यसूची

बिहीबार प्रधानमन्त्री दाहालको कार्यतालिका व्यस्त रहनेछ । भ्रमणमा हुने छलफल र सम्झौताहरुको मुख्य दिन पनि विहीबार नै हो । बिहीबार बिहान राजघाटमा पुगेर महात्मा गान्धीको समाधिमा पुष्पगुच्छा अर्पण गरेपछि प्रधानमन्त्री दाहालको दैनिकी व्यस्तता शुरु हुन्छ ।

बिहान ११ बजेर ५ मिनेटमा हैदरावाद हाउसको नीलगिरि कक्षमा प्रधानमन्त्री दाहाल र भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसँग आधा घण्टा वन टु वन कुराकानी हुनेछ । त्यसपछि दुबै देशका प्रतिनिधिमण्डलसँगको द्वीपक्षीय छलफलमा दुबै देशका प्रधानमन्त्रीहरु सहभागी हुनेछन् ।

प्रतिनिधिमण्डलको बैठक सकिएपछि दिउँसो १२ बजे सम्झौताहरु आदान प्रदानको कार्यक्रम रहेको छ । त्यहीँ दुई देशका प्रधानमन्त्रीले केही आयोजनाको संयुक्त उद्घाटन गर्नेछन् ।

संयुक्त पत्रकार सम्मेलन सकिएपछि हैदरावाद हाउसमै नेपाली प्रतिनिधि मण्डलको सम्मानमा भारतीय पक्षबाट आयोजित दिवाभोजमा सरिक भएपछि प्रधानमन्त्री दाहाल दिउँसो २ बजे मौर्य होटल फर्कने छन् ।

दाहालले बिहीबार दिउँसो ४ बजे भारतका उपराष्ट्रपति जगदीप धनगढ र साढे ४ बजे राष्ट्रपति द्रौपदी मुर्मूसँग शिष्टाचार भेट गर्ने कार्यसूची छ ।

विहीबार नै साँझ साढे ५ बजे नेपाल र भारतका उद्योगी व्यवसायीले होटलमा आयोजना गर्ने संयुक्त कार्यक्रममा प्रधानमन्त्रीले सम्वोधन गर्नेछन् । र, होटलमै रहेर विभिन्न पक्षसँग भेटवार्ता गर्नेछन् ।

तेस्रो दिनको कार्यक्रम

भ्रमणको तेस्रो दिन शुक्रबार बिहान ८ बजे विमानमार्फत प्रधानमन्त्री दाहाल भारतको सफा मानिने नमूनायोग्य शहर इन्दोर जानेछन् । दिउँसो उनले मध्यप्रदेशको ठूलो शहर इन्दोरमा रहेको फोहोर व्यवस्थापन प्लान्टको निरीक्षण गर्ने कार्यक्रम छ ।

इन्दोरमा शुक्रबार प्रधानमन्त्री दाहालको बास होटल मेरियटमा हुनेछ । त्यहाँ उनीसँग मध्यप्रदेशका राज्यपाल मंगुभाइ पटेलले भेट गर्ने छन् ।

इन्दोरमा रहँदा बीजेपीका नेता एवं मुख्यमन्त्री शिवराज सिंह चौहानले प्रधानमन्त्री दाहालको सम्मानमा रात्रिभोजको आयोजना गर्नेछन् । भारतको मध्यप्रदेश प्रान्त बीजेपी र आरएसएसको गढ मानिन्छ ।

चौथो दिन

भ्रमणको अन्तिम दिन शनिबार प्रधानमन्त्री दाहालले इन्दोरमा रहेको विशेष आर्थिक क्षेत्रको अवलोकन भ्रमण गर्ने कार्यक्रम छ । अपरान्ह १ बजे उनी त्यहाँबाट इन्दिरागान्धी अन्तरराष्ट्रिय विमानस्थलमा आउने छन् र त्यहाँ एक घण्टा बिताएर नेपाल एयरलाइन्सको नियमित उडानबाट ४ बजेर २० मिनेटमा स्वदेश फर्कनेछन् ।

के–के छन् भ्रमणका एजेण्डा ?

परराष्ट्रमन्त्री एनपी साउदले मंगलबार सिंहदरबारमा आयोजना गरेको पत्रकार सम्मेलनमा दिएको जानकारी अनुसार भारतसँग दीर्घकालीन ऊर्जा व्यापार, बंगलादेशसँगको विद्युत व्यापारमा प्रसारण लाइनको अनुमति र नेपालले पाउनुपर्ने हवाइ रुटका विषयमा समझदारीहरु हुनेछन् । त्यस्तै केनेक्टिभिटी र कृषिमा सहयोगमा परियोजनाहरुमा पनि छलफल हुनेछ । विद्युत क्षेत्रमा भारतीय लगानी आकर्षित गर्न दीर्घकालीन सम्झौताहरु हुने परराष्ट्रमन्त्री साउदले जानकारी दिएका छन् ।