काठमाडौँ । वीरताको कथा र देशभक्तिलाई केन्द्रमा राखेर नेपालमा कमै चलचित्र बन्ने गरेका छन् । अनुसन्धानमा समय र निर्माण लागत धेरै लाग्ने भएकाले पनि निर्माता…
पोखरा विमान दुर्घटना: नेपालमा किन हवाई दुर्घटना दोहोरिन्छ? के हो मुख्य समस्या?
आइतवार काठमाण्डूबाट पोखराका लागि उडेको यती एअरको विमान पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नजिकै दुर्घटनामा परेसँगै पुन: एक पटक नेपालको हवाई सुरक्षाबारे चिन्ता र चासो बढेको छ।
आन्तरिक उडानतर्फ यो सबैभन्दा खराबमध्येको घटना हो।
गत एप्रिलमा अन्तर्राष्ट्रिय नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको (आईकाओ) परीक्षणमा नेपालको मापदण्ड परिपालनको औसत दर एसिया प्रशान्त क्षेत्र र विश्वकै औसतभन्दा धेरै ७०.१ प्रतिशत देखिएको थियो।
जसलाई नेपाली उड्डयन अधिकारीहरूले सन् २०१३ देखि देशले सामना गरिरहेको युरोपेली सङ्घ ईयूको ‘कालोसूची’बाट हट्नका लागि एउटा बलियो आधारको रूपमा प्रस्तुत गरिरहेका थिए।
सन् २००९को परीक्षणमा नेपालको मापदण्ड परिपालनको औसत दर ४६.९७ प्रतिशत थियो।
तर पछिल्लो घटनाले कालोसूचीबाट बाहिरिने नेपालको आकाङ्क्षामा धक्का पुर्याउन सक्ने आशङ्का कतिपयले गरेका छन्।
पछिल्लो प्रतिवेदनमा के छ?
नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको पछिल्लो ‘उड्डयन सुरक्षा प्रतिवेदन’का अनुसार पछिल्ला वर्षहरूमा हवाई दुर्घटना वा त्यसका कारण हुने मृत्युका घटनाहरू क्रमशः घट्ने क्रम जारी छ।
तर सन् २०१२ देखि २०२१सम्मको अवधिमा हेलिकप्टर दुर्घटना र त्यसमा मृत्यु हुनेहरूको सङ्ख्या भने बढेको छ।
त्यसको एउटा कारण पछिल्लो दशकमा हिमाली उद्धारसहितका विभिन्न प्रयोजनका लागि हेलिकप्टरको बढ्दो प्रयोग पनि हुन सक्ने सङ्केत प्रतिवेदनले गरेको छ।
‘फिक्सड वङ्ग’ विमानको हकमा भने बढी दुर्घटना हुनेमा १९ सिट वा त्यो भन्दा कम सिट सङ्ख्या रहेका ‘मल्टी इन्जिन’ अर्थात् धेरैवटा इन्जिन भएका विमान रहेको बताइएको छ।
सन् २०१२ देखि २०२१को अवधिमा यस्ता विमान १२ पटक दुर्घटनामा परेको र त्यसमा ८० जनाले ज्यान गुमाएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ।
भौगोलिक अवस्थिति र जटिल स्थानमा रहेका विमानस्थल अनि प्रतिकुल मौसमका कारण पनि नेपालमा तुलनात्मक रूपमा बढी हवाई दुर्घटना हुन सक्ने अड्कल कतिपयले गर्ने गरेका छन्।
के भन्छन् जानकार?
नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरण (क्यान)का पूर्व महानिर्देशक रतिसचन्द्र लाल सुमन नेपालमा हवाई सुरक्षा भरपर्दो हुन नसक्नुको एउटा कारण “नागरिक उड्डयन नीति बन्नु अगावै वायुसेवा प्रदायकलाई सञ्चालन अनुमति दिइनु” रहेको बताउँछन्।
उनी भन्छन्, “नीतिबिनै यात्रुवाहक विमानहरू सञ्चालन हुँदा प्राविधिकहरूले आफू अनुकूल काम गर्न थाल्नु र त्यो थिति पछिसम्म बस्दा हालसम्म समस्या देखिने गरेको हो।”
आइकाओ र ईयूको चासो पछि सन् २०१० यता मात्रै नेपालमा हवाई सुरक्षामा कामहरू हुन थालेको जानकारहरू बताउँछन्।
आइकाओले एअरलाइन्सको निरीक्षण गर्दा विभिन्न आठ वटा पाटाहरू हेर्ने गर्छ।
एकजना हवाई सुरक्षाविज्ञ नारायणबहादुर सिंह डङ्गोल राम्रोसँग अध्ययन नगरी र सबै पाटा नहेरीकनै विमानस्थल निर्माण गर्ने परिपाटीका कारण पनि दुर्घटनाहरू हुने गरेको बताउँछन्।
आइकाओले एअरलाइन्सको निरीक्षण गर्दा विभिन्न आठ वटा पाटाहरू हेर्ने गर्छ।
एकजना हवाई सुरक्षाविज्ञ नारायणबहादुर सिंह डङ्गोल राम्रोसँग अध्ययन नगरी र सबै पाटा नहेरीकनै विमानस्थल निर्माण गर्ने परिपाटीका कारण पनि दुर्घटनाहरू हुने गरेको बताउँछन्।