हुन्डी र क्रिप्टोसँग जोडिएको नेपालको अनलाइन बेटिङको पैसा यसरी घुमिरहेको छ !

सृजना श्रेष्ठ 

घटना एक: आदर्श ठाकुर उमेरले भर्खरै १९ वर्षका भए पनि उनको उद्देश्य थियो दैनिक आठदेखि दश हजार रुपैयाँ कमाउने। उनी इन्जिनियरि‌ङ दोस्रो वर्ष अध्ययन गरिरहेका विद्यार्थी हुन्।

प्रहरीले यही मङ्सिर २६ गते उनलाई पक्राउ गर्दा उनको ललितपुरस्थित डेरामा सिरानीमुनि भेटिएका सामग्री भनेको नीलो रङको कपडाको झोलामा एनसेल कम्पनीको ४२ थान सिम कार्ड, स्मार्ट कम्पनीको १५ थान सिम कार्ड, रजिस्टर नभएका सिम कार्ड ३ थान र ७० भन्दा बढी मानिसका नागरिकताको फोटोकपी। पछि प्रहरीको अनुसन्धानमा खुल्यो उनको विभिन्न बैंकहरूमा तीनवटा खाता रहेछन् र केही महिनाको अन्तरालमै ती खाताहरूमा दुई करोडभन्दा बढीको कारोबार भएको रहेछ।

घटना दुई: ठाकुर पक्राउ परेको दुई दिनपछि २६ वर्षीय सुजन गौली पनि काठमाण्डूमा पक्राउ परे। उनले लगाएको कालो रङको ट्र्याकमा थियो दुईवटा मोबाइल सेट, एनटीसीको सिम कार्ड दुईवटा, एनसेलको सिम कार्ड एक थान र एनसेल, स्मार्ट र यूएईका रजिस्टर नभएका ३ थान सिम कार्ड र विभिन्न बैंकका चेक बुक र भिसा कार्ड।

प्रहरीको अनुसन्धानमा खुल्यो गएको सात महिनामा गाौलीको खाताहरूमा विभिन्न डिजिटल वालेटमार्फत् दुई करोड ३६ लाख रुपैयाँ बराबर रकम गएको देखिन्छ भने एक वर्षभित्र उनको त्यस्तै सञ्जालमा सात करोड रुपैयाँको कारोबार भएको भेटियो।

यी दुवै व्यक्तिहरू वान एक्स बेट (1XBET) एपमार्फत् फिफा वर्ल्ड कप २०२२ लगायत विभिन्न खेलमा अनलाइन सट्टाबाजी (अनलाइन बेटिङ) गराउँछन् जुन नेपालको कानुनअनुसार अवैध हो। उनीहरूले विभिन्न व्यक्तिको नाममा ईसेवा, खल्ती लगायतका अन्य डिजिटल वालेट तथा बैंक खाताहरू आफ्नो स्वामित्वमा ल्याई मानिसहरूलाई अनलाइन बाजी राख्न लगाएको प्रहरीको अनुसन्धानमा पाइएको छ।

कानुनी दायराबाट बच्नका लागि अनलाइन बेट गराउनेहरूले अरूको नागरिकता फर्जी गरी विभिन्न कम्पनीका सिम कार्ड निकाल्ने अनि ती मोबाइल नम्बरबाट नयाँ नयाँ डिजिटल वालेट खोलेर अनलाइन बेट गराउने र हुन्डीमार्फत् त्यो पैसा मिलाउने गरेको प्रहरीको भनाइ छ।

कानुनी कारबाहीको पाटो

प्रहरीले अहिले पक्राउ गरेका चारजना व्यक्त्तिलाई (जसमध्ये एक भारतीय नागरिक) नेपालको कानुन दफा १२५ अन्तर्गत मुद्दा चलाइएको छ। तर यस्तो काममा लागेका व्यक्तिहरू पक्राउ परेको यो पहिलो पटक भने होइन। प्रिमियर लीग, च्याम्पियन्स लीग, कोपा अमेरिका, युरो कप, लङ्का प्रिमियर लीग र आईपीएल जस्ता खेलहरू भएका बेला पनि यस्तो सट्टाबाजी गराउने गरेको पाइएको छ।

खेलहरूमा अनलाइन सट्टाबाजीमा संलग्न आठजना व्यक्तिलाई केही महिनाअघि पक्राउ गरिएको तर उनीहरू पछि धरौटीमा रिहाइ भएको प्रहरीको रेकर्डले बताउँछ। प्रहरीको अनुसन्धानमा अहिलेसम्म एक भारतीय नागरिकबाहेक अन्य मुलुकका विदेशीको संलग्नता पुष्टि भएको छैन। फिफा वर्ल्ड कप २०२२ का कारण र सहज भुक्तानी प्रणालीका कारण अहिले यति धेरै रकममा बेटिङ भएको प्रहरीको दाबी छ।

अहिले पक्राउ परेका धेरैजसो व्यक्तिहरू वान एक्स बेट (1XBET) खेल्दाखेल्दै सञ्जाल विस्तार गरेर एजेन्ट बन्न पुगेको प्रहरीले बताएको छ। “पक्राउ परेका व्यक्तिहरूभन्दा माथिको तहमा पनि नेपाली नै रहेको तर ती को हुन्, कहाँ छन् थाहा छैन किनकि उनीहरूको स्थिति भर्चुअलमा छ। कुनै एउटा मोबाइल नम्बरबाट वाट्सएप र टेलिग्राम जस्ता माध्यमबाट उनीहरू सम्पर्कमा बस्छन्,” काठमाण्डू उपत्यका अपराध अनुसन्धान महाशाखा प्रवक्ता प्रहरी उपरीक्षक कृष्ण कोइरालाले बीबीसी न्यूज नेपालीलाई बताए।

महिलाको नग्न तस्बिरको व्यापार हुने गोप्य संसारको कथा

पक्राउ परेका एक व्यक्तिले प्रहरीलाई दिएको बयानअनुसार उनीहरूलाई काम लगाउने व्यक्त्तिहरूलाई आफूले नचिन्ने तर त्यो काम गर्नका लागि उनीहरूले तीन लाखसम्मको धरौटी राखेको बताएका थिए। “हामीले गरेका प्रारम्भिक अनुसन्धानबाट नेपालमा दुई/तीनवटा बेटिङ एपमार्फत् यो काम भइरहेको छ र सबैभन्दा बढी चर्चित चाहिँ 1XBET एप्लिकेसन हो जसको कार्यालय साईप्रसमा छ भनेर सुनेका छौँ,” कोइराला भन्छन्।

अनलाइन बेटिङ के हो?

नेपाल राष्ट्र बैंकले गैरकानुनी भनेको अनलाइन सट्टाबाजी डिजिटल भुक्तानीमार्फत् सामाजिक सञ्जालमा अकाउन्ट बनाएर कुनै पनि खेल भइरहेको समयमा त्यो खेलको पक्ष वा विपक्षमा नाफा कमाउने उद्देश्यले लगाइने बाजी हो। वान एक्स बेट (1XBET) जस्ता बेटिङ एप डाउनलोड गरेर अकाउन्ट बनाएपछि डिजिटल वालेटहरूमा दिइएको नम्बरमा सट्टाबाजी गर्ने रकम भुक्तानी गरिन्छ।

डिजिटल भुक्तानी प्रणाली सुरु हुनुभन्दा अघि अनलाइन बेटिङ सहज थिएन किनकि देशबाहिर पैसा भुक्तानी गर्न विदेशी कार्डबाट भुक्तानी गर्नुपर्थ्यो। त्यसको लागि दुईवटा माध्यम हुन्थ्यो। विदेशमा बस्ने नेपालीलाई भुक्तानी गर्न लगाउने वा उनीहरूको कार्ड प्रयोग गर्ने।

नेपाल राष्ट्र बैंकअनुसार अहिले ३७ वटा भुक्तानी प्रणालीसम्बन्धी काम गर्ने डिजिटल कम्पनी छन्। “हामीले नीति बनाइदिने हो तर त्यस्ता डिजिटल कम्पनीहरूको कारोबारको नियमन उनीहरूले नै गर्नुपर्छ। केही समयअघि हामीले उनीहरूलाई आफ्नो सम्पूर्ण कारोबारप्रति सतर्क भएर काम गर्न निर्देशन दिएका छौँ,” नेपाल राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता गुणाकर भट्टले भने।

कसरी सुरु गरियो अनलाइन बेटिङको अनुसन्धान?

प्रहरीले कुनै उजुरी परेर कसैलाई पक्राउ नगरेको बताएको छ। अनलाइन बेटिङ गराउनेहरूले लक्षित समूहसम्म पुग्नका लागि खेलाडीहरूको तस्बिर राखेर विज्ञापन गरेका थिए। त्यही विज्ञापन देखेपछि प्रहरी उपरीक्षक कृष्ण कोइरालाको टोलीका केही सदस्यले 1XBET एप्लि केसनमा अकाउन्ट बनाए र भुक्तानी प्रणाली बुझे। “हामीले जब 1XBET मा एकाउन्ट बनाएर केही रकम बेटिङ गर्यौँ त्यसपछि थाहा पायौँ कि ई सेवा खल्ती जस्ता डिजिटल एप मार्फत कुनै नम्बरमा पैसा ट्रान्सफर गरिन्छ। अनि तिनै नम्बरहरू ट्र्याक गर्दै हामी बेटिङको एजेन्टसम्म पुग्यौँ। त्यो डिजिटल वालेट चाहिँ विभिन्न व्यक्तिका नागरिकता फर्जी गरेर निकालिएको सिम कार्डबाट सञ्चालित भएका रहेछन्।”

यो रोक्नका लागि मुख्य समस्या के हो?

प्रहरीका अनुसार यो गैरकानुनी काम फैलनुको मुख्य कारण बजारमा सहजै उपलब्ध हुने सिम वितरण प्रणाली नै हो। “सिम वितरकहरूले कुनै प्रमाणीकरणबिना जो सुकै व्यक्तिलाई पनि सिम कार्ड दिने पाइएको छ। नेपालको कानुनअनुसार वितरक जिम्मेवार हुन पर्दैन। जब सम्म सेवा प्रदायकका लागि कडा कानुन बन्दैन यो सम्बोधन गर्न गाह्रो छ” प्रहरी उपरीक्षक कृष्ण कोइराला बताउँछन्।

प्रहरीका लागि अर्को गाँठो भनेको पक्राउ परेका व्यक्तिहरूभन्दा माथिको तहमा पुग्नु हो। कोइरालाका अनुसार यो काम भर्चुअल भएका कारण त्यहाँसम्म पुग्न मुस्किल छ किनकि “समातिएका व्यक्तिहरूले दिएको नाम र नम्बरबाट हामीले फेसबुक र वाट्सएपलाई सम्पर्क गर्‍यौँ तर अहिलेसम्म जबाफ पाएका छैनौँ।”

प्रविधिमार्फत् हुने अपराधविरुद्ध कानुनको अभाव: गोपनीयता हनन र सूचनाको भरमा सजाय

यो अनलाइन ठगी हुन्डीसँग कसरी जोडिएको छ ?

आदर्श ठाकुर र सुजन गौलीजस्ता व्यक्तिले बेटिङमार्फत् जम्मा गरेको रकम हुन्डीसँग जोडिएको प्रहरीको अनुसन्धानले देखाएको छ।

1XBET जस्ता कम्पनीहरूको सञ्जाल कुनै हुन्डीवालासँग हुने जसले नेपालमा पठाउनु पर्ने पैसा बाहिर देशमा लिइरहेका हुन्छन् र आदर्श ठाकुर र सुजन गौलीजस्ता व्यक्तिले सङ्कलन गरेको रकम नेपालका विभिन्न बैंक अकाउन्टहरूमा जम्मा गर्न भनिन्छ।

यता नेपालीहरूले विदेशबाट आफन्त तथा साथीभाइले पैसा पठाए भनेर बुझ्छन्। यो अनलाइन ठगी हुन्डीमा गएर जोडिन्छ। बीबीसी न्यूज नेपाली