नागरिक महामारीमा, नेताजति सत्तालिप्सामा

काठमाडौं । दाङको बेलझुन्डीस्थित कोरोना विशेष अस्पताल रहेको ठाउँ लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेल निर्वाचित भएको क्षेत्र पनि हो । आइतबार बिहान मुख्यमन्त्रीबाट राजीनामा दिएर बहुमत सांसदको हस्ताक्षरसहित फेरि मुख्यमन्त्री बन्न पोखरेलले गरेको दौडधुपमा जुन उकुसमुकुस थियो, त्योभन्दा धेरै उकुसमुकुस बेलझुन्डी अस्पतालमा देखियो ।

अस्पतालमा भर्ना भएका ५९ मध्ये ४० जना कोरोना संक्रमित अक्सिजन सकिएर दिनभरजसो फित्रिफित्री परे । प्रदेशका सांसद, मन्त्री र मुख्यमन्त्री दिनभर सत्ता जोगाउने र भत्काउने खेलकुदमा मग्न हुँदा प्रदेशभरि नै कोरोना संक्रमित शय्या र अक्सिजन अभावमा छटपटाइरहेका थिए ।

राष्ट्रका नाममा सोमबार सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले अक्सिजन र अस्पतालको अभावमा कोही पनि नेपालीले ज्यान गुमाउन नपर्ने घोषणा गरिरहेका बेला पूर्वी नवलपरासी देवचुली–१३ का कोरोना संक्रमित थिनप्रसाद काफ्लेले अस्पतालसम्म पुग्ने एम्बुलेन्ससमेत पाएनन् । परिवारका सदस्यले ट्र्याक्टरमा हालेर अस्पताल लैजाँदा बाटैमा ज्यान गुमाएका काफ्लेजस्ता कैयौं नागरिकको गुहार अहिले राज्यले सुनिरहेको छैन ।

हजारौं बिरामी अस्पतालमा शय्या नपाएर छटपटिएका खबरको दर दिनदिनै बढिरहँदा जनताका प्रतिनिधि भने सत्ता र स्वार्थकै वरिपरि चलखेल गरिरहेका छन् । नागरिक र नेताका प्राथमिकता फरक–फरक हुँदा यो महामारी उनीहरूबीचको सम्बन्धको पुल भत्काउने आँधी बन्नसक्ने खतरा झन्झन् बढिरहेको छ । परराष्ट्रमन्त्री एवं सत्तारूढ दल एमालेका प्रवक्ता प्रदीप ज्ञवाली नागरिक र नेताका बीचमा दूरी बढ्दै गएको स्वीकार गर्छन् । ‘सरकार त खुरुखरु आफ्नो काममा लागेकै छ, सामर्थ्य र बलबुताले भ्याएसम्म काम गरेका छौं,’ ज्ञवालीले भने, ‘तर प्रदेशहरूतिर हेर्दा र केन्द्रमै पनि साथीहरूको उछलकुद भएकै छ, त्यसले संकटको बेलामा राजनीतिज्ञ र जनता टाढिँदै गएको बताउँदै छ, यो राम्रो हैन ।’ ज्ञवालीले सरकार भने सत्ताकेन्द्रित राजनीतिमा नअल्झिएको दाबी गरे ।

तथ्यले भने ज्ञवालीको तर्कलाई स्वीकार गर्दैन । धेरै पहिलेको पनि कुरा नगरौं, बितेको वर्षमा पनि नजाऔं । यही वैशाख महिनालाई हेर्ने हो भने पनि नेताहरूको निर्लज्जताको छाया छर्लंगै देखिन्छ, जनताको आलसतालस र पीडाको दृश्य अस्पतालदेखि आर्यघाटसम्म स्पष्टै छ । प्राध्यापक अभि सुवेदी अहिले जनप्रतिनिधिको अव्यावहारिकताले जनताले व्यवस्थामाथि नै प्रश्न गर्न थालेको बताउँछन् । ‘प्रत्येक मान्छेहरूलाई सोध्नुस्, नेता र पार्टीलाई गाली नगर्ने एउटा पनि भेटिन्नन्,’ सुवेदीले भने, ‘भर्खरै हाम्रो संवैधानिक प्रक्रिया सुरु भएको छ, त्यसले जरा गाड्न पाएकै छैन । जरा गाड्ने बेला नेता बनेर अनुत्तरदायी मान्छे धेरै निस्किए, सबैभन्दा खतरनाक त्यही हो ।’

जनताले नेतालाई गाली नगरून् पनि किन ? मुलुकमा कोरोनाको दोस्रो भेरिएन्ट सुरु भइसक्दा पार्टीहरू आ–आफ्नो ध्याउन्नमा मग्न थिए । स्कुलमा कोरोना सल्किसक्दा पनि सरकारका शिक्षामन्त्रीले आफूलाई एन्टिकरेन्ट बताउँदै स्कुल बन्द गर्न सकिन्न भनेको वैशाख ५ गतेमात्रै हो । यद्यपि त्यतिखेरसम्म सहरका धेरै अभिभावकले आफ्ना छोराछोरीलाई स्कुल पठाउन छोडिसकेका थिए । स्वास्थ्य मन्त्रालयको हारगुहार एकातिर थियो, सरोकारवाला सचेत गराइरहेका थिए तर वैशाख सुरुबाटै नेताहरूले सत्ताको रिलेदौडका लागि गरेको कसरतले कोरोनाको त्रास छायामा परिरहेको थियो । यो वर्ष राजनीतिक छलछामको सुरुवात वैशाख ३ गते कर्णाली प्रदेशबाट भयो । मुख्यमन्त्री महेन्द्रबहादुर शाहीलाई उनको पदमा थमौती गर्न एमालेका चार सांसदले आफ्नो पदको कुर्बानी गरे । त्यसको असर केन्द्रसम्म असरल्ल भयो, प्रतिपक्षीहरू प्रदेशदेखि केन्द्रसम्मका सरकार भत्काउने र बनाउने अभियानमै सक्रिय देखिए ।

एमालेले वैशाख ५ मा बालुवाटारमा केन्द्रीय समिति बैठक गर्‍यो । जबकि सरोकारवाला, स्वास्थ्यकर्मी र स्वयं स्वास्थ्यमन्त्रीले कोरोनाको नयाँ भेरिएन्ट डरलाग्दो गरी विस्तार भइरहेको भन्दै प्रधानमन्त्रीलाई भनिरहँदा ओलीको ध्यान चितवनको माडीमा रामसीताको मूर्ति अनावरणमा केन्द्रित थियो । अघिल्लो दिन आफ्नै सरकारले गरेको निर्णयलाई उल्लंघन गर्दै भोलिपल्ट बालुवाटारमा सयौंको भीड, देवघाट र माडीमा उस्तै मेला लगाउँदा कोरोना संक्रमण भुसको आगोझैं फैलिरहेको सरकारले हेक्का नै राखेन । बरु आफैंले लगाएको भीडबारे बचाउ गर्दै एमाले संसदीय दलका उपनेता सुवास नेम्वाङ र पर्यटनमन्त्री भानुभक्त ढकालले भनेका थिए– ‘सुरक्षासम्बन्धी मापदण्ड राजपत्रमा प्रकाशित भइनसकेकाले कार्यान्वयनमा आएको छैन ।’ उनै पर्यटनमन्त्री ढकाललाई आइतबारमात्रै संक्रमण देखिएको छ ।

उद्घाटन र शिलान्यास गर्न ओलीको दौडधुप, समानान्तर कमिटी बनाउन ओलीविरोधी एमालेहरूको तँछाडमछाड र अरु राजनीतिक दलहरूको लापरवाहपूर्ण दौडाहाले कोरोनाको डढेलो फैलाउन मद्दत गर्‍यो । एकातिर नागरिकको भीड जम्मा गरेर कार्यक्रम गर्ने, अर्कातिर सत्ता भत्काउने र बनाउने रिले दौडमा मग्न हुने नेतृत्वको शैलीले अहिले मुलुक गम्भीर स्वास्थ्य संकटमा पुग्दा र अस्पतालको शय्यामा नागरिक फित्रीफित्री पर्दा मद्दत गर्नुपर्ने जनप्रतिनिधि केवल वक्तव्य निकालेर बसे ।

यो साल लागेपछि संकट न्यूनीकरण गर्न संसद्का ठूला राजनीतिक दलहरूले के गरे त भनेर हर्ने हो भने एक–एक थान विज्ञप्तिबाहेक अर्कोथोक भेटिन्न तर सत्ताको दाउपेचमा उनीहरूले कतिपटक छलफल गरे र कसका विरुद्ध के योजना बनाए भनेर सम्झिँदा मात्रै पनि हरदिनका घटना हाम्रा अघिल्तिर छन् । लेखक सञ्जीव उप्रेती यत्रो महामारीका बेला सबैको ध्यान कोरोनासँग कसरी भिड्ने भनेर हुनुपर्नेमा आपसमै कसरी भिड्ने भन्नेमा केन्द्रित हुँदा पिँधका जनताले दुःख पाएको बताउँछन् । विनु सुवेदीले कान्तिपुर दैनिकमा समाचार लेखेकी छिन् ।