पर्वतको बिहादीमा पैँचो पसल शुरु

पर्वत । यहाँको एक विकट गाउँमा परम्परागतरुपमा गाउँघरमा प्रचलनमा रहेको पैँचो लेनदेन गर्ने चलन शुरुआत भएको छ । गाउँघरमा एउटाकोमा खाँचो पर्दा छिमेकीको घरबाट सापटी ल्याएर गर्जो टार्ने पुरानो चलन अहिले हराउँदै गएको अवस्थामा अन्नपात वा यस्तै सामानको बदलामा सामान नै फिर्ता दिने पुरानो चलनलाई आधुनिक र व्यावसायिक बनाउनकै लागि दक्षिण पर्वतको बिहादी गाउँपालिकास्थित एक गाउँमा पैँचो पसल शुरु भएको छ । स्थानीय ३० किसानको संयुक्त प्रयासमा बिहीबारदेखि पैँचो पसल सञ्चालनमा ल्याइएको हो । अगुवा किसान रामप्रसाद पराजुलीको अध्यक्षतामा गठित स्वयंसेवी कृषक समूहले पसल सञ्चालनमा ल्याएको छ । समूहमा व्यावसायिक कृषिमा लागेका स्थानीय यादव गिरी, सूर्य पुरी, शिव थापा, मिनमायाँ क्षेत्री, सावित्रा पराजुलीलगायत किसान सदस्य रहनुभएको छ । पसलमा स्थानीयस्तरमा उत्पादन हुने कृषिउपज किसानसँग लिएर बजारबाट आउने सामान फिर्ता दिइन्छ । त्यसबाहेक किसानले आफूले उत्पादन गरेकोबाहेक अरु खाद्यान्न तथा तरकारी आवश्यक परेमा छिमेकीले उत्पादन गरेको सामानसँग साटेर लिनसक्ने व्यवस्था छ ।

बिहादी–२ बर्राचौरस्थित पसलमा अहिले गाउँमा उत्पादित अदुवा, काउली, साग, बन्दा, आलु, धान, मकै, कोदोलगायतका तरकारी तथा खाद्यान्नको कारोवार शुरु गरिएको अध्यक्ष रामप्रसाद पराजुलीले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार “पैँचो लेनदेन पुरानो संस्कार हो”, तर “हामीले यसलाई अहिलेको परिवर्तित समाजसँग जोड्न मात्रै खोजेका हौँ ।” पराजुलीले भन्नुभयो । दुई महिनाको तयारीपछि पसल सञ्चालनमा ल्याइएको हो । किसानले अभियानलाई गाउँपालिकाभर विस्तारको योजना बनाएका छन् ।

“एक वर्षभित्रै पालिकाभर पु¥याउने योजना रहेको समूहका सदस्य एवं पसलका व्यवस्थापक मेकबहादुर कुँवरले बताउनुभयो ।” उहाँले भन्नुभयो, “व्यवस्थित गर्नसके यहाँ आबद्ध परिवार पसलबाटै आत्मनिर्भर हुन सकिन्छ ।” समूहमा आबद्ध किसानले आफ्नै उत्पादन बिक्री गर्ने योजनासमेत बनाएका छन् । अध्यक्ष पराजुलीका अनुसार अदुवा, साग, काउली, पिडालु, बन्दा, लसुन, प्याज, आलु, अमृसो, मरिच, काँक्रोलगायतका लागि बिहादी उपयुक्त क्षेत्र हो ।

अम्रिसो, मरिचलगायतका बहुवर्षे बालीमा आत्मनिर्भर हुने गरी उत्पादन शुरु गर्न थालिएको उहाँले बताउनुभयो । “बेमौसमी लसुन, प्याज राम्रो हुन्छ”, पराजुलीले भन्नुभयो, “यही मौसममा मैले आठ–दश क्विन्टल उत्पादन गर्दै छु ।” किसानले पैँचो पसलमा ल्याउने उत्पादनको सूचीअनुसार खेती शुरु गरिसकेका छन् ।

त्यसबाहेक किसान आफूले उत्पादन गरेको वस्तु गाउँमा बढी भए बजार पठाउने योजना पनि बनाएका छन् । “यहाँबाट उत्पादन गरेको वस्तु बजार पठाएर त्यही पैसाले उताको सामान ल्याउँछौँ”, समूहका सदस्य यादव गिरीले भन्नुभयो, “त्यसो गर्दा हामीलाई चाहिने बजारको सामान लिँदा पैसा खर्च हुँदैन । आफ्नै सामानले साटेजस्तो हुन्छ ।” पसलका लागि जम्मा बिक्रीको १० प्रतिशत मुनाफा लिने नियम छ । सबैको एकमुष्ठ मुनाफा बोनसको रुपमा वर्षमा एकपटक वितरण गर्ने समूहको निर्णय रहेको छ ।

किसानले उत्पादन गरेको हरेक सामानको छुट्टाछुट्टै खाता बनाएर सञ्चालनमा ल्याउन शुरु गरिएको छ । “सामानको विवरण र कारोवार अभिलेख गरी व्यक्तिगत खातामा दर्ता गर्नेछौँ”, अध्यक्ष पराजुलीले भन्नुभयो, “हाम्रो सानो प्रयासमा सबैले साथ दिए गाउँको कृषिउपजको बजारीकरणमा कोशेढुङ्गा हुनेछ ।”