नेपाली विद्यार्थी–अभिभावकः हिजो अमेरिका–अस्ट्रेलिया जान–पठाउन मरिहत्ते, अहिले पछुताउँदैछन् !

रुषा थापा
प्रायजसो नेपालीका छोराछोरी अमेरिका, अस्ट्रेलिया, क्यानडा, बेलायतलगायत विकसित मुलुकमा छन् । उनीहरु पढ्न अर्थात् अध्ययन भिसामा त्यता गएका हुन् । पढ्न भनेर गएपनि नेपाली विद्यार्थीहरु त्यहाँ काम गर्ने गर्छन् । तर, अहिले छोराछोरी विकसित मुलुकमा रहेका अभिभावकहरु भन्छन्, ‘त्यहाँको सरकारले काम गर्नै दिएको छैन रे ।’

काम गर्न नपाएपछि पैसा हुँदैन । यताबाट पठाउन पनि पैसा छैन । कलेज फ्रि तिर्नैपर्यो, कोठा भाडा तिर्नैपर्यो, बसमा चढ्दा शुल्क तिर्नुपर्छ, बाहिर हिँड्डुल गर्दा अलिअलि पैसा चाहिन्छ नै अनि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण अमेरिका, अस्ट्रेलिया जाँदा लिएको ऋण, त्यसको पनि त साँवाब्याज तिर्नुपर्यो । तर, कामै गर्न नदिएपछि यी सबै खर्च कसरी धान्ने वा ऋण कसरी चुक्ता गर्ने ? भनेर सन्तान विदेशमा र आमाबुबा नेपालमा बसेर चिन्तित छन् ।

उता, छोराछोरीले काम गर्न नपाएपछि यता अभिभावकसँग रकम पठाइदिन अनुरोध गर्छन् । अहिले त सम्पत्ति हुने अभिभावकले समेत पैसा पठाउनसक्ने अवस्था छैन । केही वर्षयता नेपालमा आर्थिक मन्दी छ । घरजग्गा, गाडी, सेयर कारोबार ठप्प छ । व्यापार व्यवसाय ठप्प छ । बेरोजगारी बढ्दो छ । यसले आफूसँग भएको धितो वा वस्तु बेचेर पैसा पठाउन खोज्दा केही बिक्री नै हुँदैन । ऋण कसैले पत्याउँदैन, पहिल्यैकै ऋण पनि तिर्न बाँकी छ ।

यसकारण सन्तान अमेरिका, अस्ट्रेलिया भएका अभिभावकहरु निकै चिन्तामा छन् । ‘चोक्टा खान गएकी बुढी झोलमा डुबेर मरि’ भनेझैं भएको छ, उनीहरुलाई । अध्ययन भिसा भनेको पढ्नमात्र जाने हो । अध्ययन भिसामा अमेरिका, अस्ट्रेलिया, क्यानडा, बेलायतजस्ता देश गएर काम गर्न पाइँदैन । त्यसो गरिए भिसा रद्दसमेत हुनसक्छ ।

विकसित मुलुकहरुले यत्तिकै अध्ययन भिसा दिँदैनन् । त्यसका लागि बैंक ब्यालेन्स, सम्पत्ति विवरण र मासिक आम्दानीलगायत सबै विवरण बुझाउनुपर्छ । छोराछोरीलाई अमेरिका, अस्ट्रेलिया पठाउन कन्सल्ट्रेन्सीको लहैलहैमा अभिभावकहरुले झुट्टा बैंक ब्यालेन्स, सम्पत्ति विवरण पेश गरे ।

आफ्नो नाममा चार आना जग्गा नभएपनि आफन्त वा कन्सल्ट्रेन्सीले मिलाइदिएर करोडौंको घरजग्गा, करोडौं बैंक ब्यालेन्स र मासिक लाखौं आम्दानीको विवरण पेश गरियो । सम्पत्ति टन्न देखेपछि अमेरिका, अस्ट्रेलिया, क्यानडालगायत देशले पनि भिसा दियो । भिसा आएपछि आफन्त, साथीभाइसँग एक लाखको मासिक पाँच हजारदेखि ३० हजारसम्म अथवा बैंक वा वित्तिय संस्थाबाट चर्को ब्याजदरमा २० लाखदेखि ४० लाख रुपैयाँसम्म ऋण लिए । र, छोराछोरीलाई विदेश पठाए ।

उनीहरुले सोचेका थिए कि छोराछोरी पुगेको ६ महिनामै ऋण तिर्न सकिन्छ । तर, छोराछोरी विदेश पुगेपछि स्थिति उल्टियो । एकातिर काम नपाउने, अर्कोतिर काम पाएपनि गर्न नपाउने । यसले ऋणको साँवाब्याज त बढ्दै गयो नै सँगै कलेज फ्रि तिर्न नसक्दा सम्बन्धित देशले फिर्ता पठाइदिने सम्भावना बढेको छ । सोचेजस्तो नभएपछि कतिपय विद्यार्थीले उतै आत्महत्या पनि गरेका छन् । फेरि छोराछोरीले आत्महत्या गरेपछि अभिभावकसँग लाश ल्याउनेसमेत पैसा हुँदैन ।

त्यसकारण कतिपय अभिभावकले उतै दाहसंस्कार गरेर छोराछोरीको खरानीमात्रै यहाँ ल्याउँछन् । बुढ्यौलीमा सन्तान गुमाएपछि अभिभावकहरु डिप्रेसनमा जान्छन् । एकातिर सम्पत्तिको नाममा केही छैन, अर्कोतिर ऋण चोखै बाँकी छ, अनि अभिभावक पनि बाध्य भएर आत्महत्याको बाटो रोज्छन् । यसरी विकसित मुलुकको सपना र रहरमा धेरैको परिवारै सिद्धिएको अवस्था छ ।

आजकल अलिकति बुझ्ने हुनेबित्तिकै बालबच्चाहरु ठूलो भएर अमेरिका, अस्ट्रेलिया, क्यानडा जान्छु भन्छन् । नभए अभिभावक नै उनीहरुलाई त्यसो भन्छन् । उता, कन्सल्ट्रेन्सीहरुले विद्यालय–कलेजहरुमा एजेन्ट खटाएर विद्यार्थीहरु उचाल्छन् । ‘नेपालमा बसेर केही हुँदैन, अमेरिका, अस्ट्रेलिया गए चाँडै कमाइन्छ’ भनेर झुट्टा आश्वासन देखाउँछन् । विद्यार्थीहरु सोझा हुन्छन् । अरुले जे भन्यो, त्यही पत्याउँछन् ।

अनि कन्सल्ट्रेन्सीको झुट्टा आश्वासनमा लागेर अमेरिका, अस्ट्रेलिया जाने अठोट गर्छन् । प्लस टु पास गर्नेबित्तिकै अमेरिका, अस्ट्रेलिया जान अभिभावकसँग जिद्दी कस्छन् । सन्ततिको राम्रो भविष्यका निम्ति अभिभावकहरु राजी हुन्छन् । र, ऋणधन गरेर छोराछोरीलाई अमेरिका, अस्ट्रेलिया पठाउँछन् । तर, त्यहाँ पुगेको केही समयमै उनीहरु पछुताउन थाल्छन् । एकातिर आफूले सोचेजस्तो नहुने, अर्कोतिर ऋण, पढाई र कामको तनाव । यसले उनीहरुलाई दुर्घटनातिर लैजान्छ ।

यसरी कन्सल्ट्रेन्सीहरुले विद्यार्थीको भविष्य त बर्बाद पारिरहेकै छन्, सँगै नेपालले पूँजी र दक्ष जनशक्ति पनि गुमाइरहेको छ । कन्सल्ट्रेन्सीकै कारण ‘स्वदेशमा केही हुँदैन’ भन्ने भ्रम पनि युवा पिँढीमा रहन पुगेको छ । अर्कोकुरा, पछिल्लो समय त कन्सल्ट्रेन्सीहरुको ठगीधन्दा मौलाएको छ । अध्ययन भिसामा अमेरिका, अस्ट्रेलिया पठाइदिने भन्दै विद्यार्थी वा तिनका अभिभावकसँग २० देखि ४० लाखसम्म असुल्ने तर रकम बुझाएको एकदेखि तीन वर्ष भइसक्दा पनि नपठाउने ।

विभिन्न बहाना बनाएर अलमल्याउने । यसरी अभिभावक वा विद्यार्थीहरुबाट लिएको ९२ अर्ब रकम कन्सल्ट्रेन्सीहरुले वर्षौदेखि बिनाऋण चलाइरहेको बताइन्छ । उनीहरु न विदेश पठाउँछन् न रकम फिर्ता गर्छन् । त्यसरी रकम लिएर विदेश नपठाउने कन्सल्ट्रेन्सीमाथि उजुरी भने पर्दैन । किनकि उजुरी दिएमा कन्सल्ट्रेन्सीले अझै विदेश नपठाउने र रकम पनि फिर्ता नगर्ने त्रास अभिभावक, विद्यार्थीमा देखिन्छ ।

मुलुकमा सञ्चालित अधिकांश कन्सल्ट्रेन्सीको दर्ता छैन । दर्ताबिनै उनीहरुले विद्यार्थीलाई विदेश पठाइरहेका छन् । कतिपय कन्सल्ट्रेन्सी चाँहि मानव तस्करीमा संलग्न देखिन्छन् । विदेश पठाउने नाममा चर्को रकम असुलेर उनीहरुले मानव तस्करी वा बेचबिखन गर्दै आएका छन् । यद्यपि, यसतर्फ सम्बन्धित निकायहरुको ध्यान गएको देखिँदैन ।

कन्सल्ट्रेन्सीहरुले जनतामा आफ्नै मातृभूमिप्रति घृणा उत्पन्न गराउँदा, विद्यार्थी–अभिभावकको बिचल्ली पार्दा, ठग्दा, देशलाई हानिनोक्सानी पुर्याउँदासमेत सरकार मौन छ । न त्यस्ता कन्सल्ट्रेन्सीमाथि कारबाही गर्छ न विद्यार्थी–अभिभावकमा चेतना अभिवृद्धि गराउँछ । अनि सरकार लाचार भएको फाइदा चाँहि यस्ता कन्सल्ट्रेन्सीहरुले मज्जाले उठाइरहेका छन् ।

कन्सल्ट्रेन्सीसँगै मिनपावर कम्पनीहरुको पनि ठगीधन्दा बढ्दो छ । सरकारले खाडी मुलुकमा ‘फ्रि भिसा, फ्रि टिकट’ मा रोजगारीमा जान मिल्ने दाबी गर्दै आएको छ । तर, यहाँ त मिनपावरलाई एकदेखि दश लाख बुझाउँदासमेत विदेश जान नपाएको अवस्था छ । कन्सल्ट्रेन्सी, मिनपावरहरु व्यक्तिसँग रकम चाँहि लिन्छन् तर भ्याट बिल दिँदैनन् । भ्याट बिल दिनेबित्तिकै विदेश नपठाए उजुरी गर्न सजिलो हुन्छ । अनि उनीहरुले बाठो भएर भ्याट बिल दिँदैनन् । त्यसैले, अब जनता पनि सचेत हौं, सरकार पनि एक्सनमा जाओस् ।