दक्षिण कोरियामा आप्रवासी कामदारलाई दास जस्तै व्यवहार ?

समाचार एजेन्सी रोयटर्सले आफ्नो एउटा अनुसन्धानमा फिलिपिन्सबाट दक्षिण कोरियामा खेतमा काम गर्न जाने कामदारको विभिन्न तरिकाबाट शोषण भइरहेको पत्ता लगाएको छ ।

मानव अधिकार । दक्षिण कोरिया

दक्षिण कोरियाको आप्रवासी कामदार योजनाअन्तर्गत फिलिपिन्सबाहेक नेपाल, भियतनाम, मंगोलिया, लाओस, कम्बोडिया, उज्वेकिस्तान र थाइल्याण्डबाट पनि कामदार भर्ना हुने गरेका छन् । रोजगारीमा जाने अधिकांश किसान र माछा मार्ने काममा संलग्न छन् । उनीहरू बढी तलब दिने बाचामा पाँचदेखि आठ महिना दक्षिण कोरिया आउँछन्।

रोयटर्सले त्यस्ता करिब एक दर्जन व्यक्तिसँग कुरा गर्‍यो र उनीहरूका अनुभवहरू बुझेको थियो। धेरैले महिनौं काम गरेर रित्तो हात घर फर्केको बताएका छन् । कामदारले बिचौलियासँगको नराम्रो अनुभव पनि सुनाए । काम गराउने बहानामा बिचौलियाले चर्को शुल्क लिएको, काम गराए बापत उनीहरुको जग्गा, खेतबारी समेत धितो राखेको, राहदानी र अन्य महत्वपूर्ण कागजात जफत गरेकाे उनीहरूले बताए । वाचा अनुसार तलब पनि नदिएकाे उनीहरले बताएका छन्  ।

“दास जस्तै व्यवहार”

कोरियामा आप्रवासीहरूको संयुक्त समिति (JCMK) आप्रवासी कामदारहरूको कामको अवस्था सुधार गर्न काम गर्ने संस्था हो। “यसले स्पष्ट रूपमा देखाउँछ कि मौसमी कामदारहरूले मानव बेचबिखन र जबरजस्ती श्रमको जोखिमको सामना गरिरहेका छन्,” जिक्बोले आफ्ना एक अधिकारीलाई भने।

को जिक्बोले दक्षिण कोरियाको आप्रवासी कामदार योजनालाई आधुनिक दासप्रथाको रूपमा वर्णन गरे। उनले भने, ‘अहिले मानव बेचबिखनजस्तै भएको छ, मौसमी कामदारलाई दलालले दास जस्तै व्यवहार गरिरहेका छन् ।

सयौं भारतीयहरू बेलायतमा दास जस्तै जीवन बिताइरहेका छन्

दक्षिण कोरियाली सरकारले यी आरोपहरूमा टिप्पणी गर्न अस्वीकार गर्यो। फिलिपिन्स सरकारले यो योजना द्विपक्षीय स्तरमा काम गर्ने बताएको छ। कम्तिमा 45 स्थानीय सरकारहरू यसमा सहभागी थिए। सरकारका अनुसार स्थानीय तहका विषय आफ्नो क्षेत्राधिकारमा आउँदैनन् ।

फिलिपिन्समा स्थानीय सरकारहरूको 1,600 इकाइहरू छन्, जसले यस योजनाको लागि दक्षिण कोरियाली प्रशासनसँग नजिकबाट काम गर्दछ। रोयटर्सका अनुसार कति कामदार प्रभावित भए वा उनीहरूलाई कति दुर्व्यवहार गरियो भन्ने थाहा पाउन गाह्रो छ। यद्यपि, फिलिपिन्स सरकारले मार्चमा घोषणा गरेको छ कि अबदेखि दुईपक्षीय सम्झौताबाट मात्र काम गर्न मानिसहरूलाई पठाइनेछ।

झूटा बाचाहरू?

दक्षिण कोरियाले यो योजना २०२२ मा सुरु गरेको थियो। यसअन्तर्गत हालसम्म ३ हजार ५ सयभन्दा बढी फिलिपिन्स भर्ना भइसकेका छन् । गाउँ र सहरमा जति कमाइन्छ, त्योभन्दा पाँच गुणा बढी कमाउन सकिने भन्दै यी मजदुरलाई झुकाइयो ।

दक्षिण कोरियामा बढ्दो उमेर र संकुचित जनसंख्याका कारण कामदारको अभाव छ। यो अभाव पूर्ति गर्न प्रवासी मजदुरहरूको योगदान धेरै महत्त्वपूर्ण छ। स्थानीय जनता इच्छुक नभएका न्यून आय भएका काममा पनि ठूलो संख्यामा आप्रवासी छन् ।

रोयटर्सले दक्षिण कोरियामा काम गर्ने १२ फिलिपिनो मौसमी कामदारका कागजातहरू जाँच गरे र पत्ता लगाए कि सम्झौताहरू व्यवस्थित रूपमा उल्लङ्घन गरिएको थियो। धेरैले आफूमाथि भइरहेको शोषणको विरुद्धमा केही भन्न डराएको बताए । विरोध गरे वा आवाज उठाएमा काम गर्ने थप अवसर नपाउने डर थियो ।

श्रमिकका मुख्य गुनासोहरू हुन्: कल्याणकारी नियमको उल्लङ्घन, बिचौलियाको चर्को शुल्क, काम गर्ने अत्यन्त कठिन अवस्था, कम पारिश्रमिक र सुनुवाइ नहुनु।  

अमानवीय काम गर्ने अवस्था

यस्तै एक कामदार युआन (नाम परिवर्तन गरिएको) हो, जसले फिलिपिन्समा धान खेती गर्छन्। दक्षिण कोरिया गएर काम गरेमा उनलाई मासिक ७५० डलर तलब दिने आश्वासन दिइएको थियो । दक्षिण कोरिया पुगेपछि उनलाई घाँस काट्ने काम दिइयो ।

यसका लागि उनले दुई घण्टा डाँडा चढेर चर्को गर्मीमा काम गर्नुपरेको थियो । सायद जागिर फेरिन्छ भनेर बिचौलियासँग गुनासो गरे । तर अर्को दिन उनलाई फिलिपिन्स फर्कन भनियो।

“दलालले हामीलाई फिलिपिन्स फर्कन बाध्य तुल्यायो। उनीहरूले स्थानीय सरकारलाई भने कि हामी घर फर्कन चाहन्छौं, तर त्यो सत्य थिएन। उनीहरूले हाम्रो धितो फिर्ता गर्न अस्वीकार गरे,” युआन भन्छन्।

कामको खोजीमा विदेश जाने कामदारसँग दलालले पैसा वा जग्गा सुरक्षणका रूपमा लिन्छन् । युआनलाई काम दिनुको सट्टा, बिचौलियाले आफ्नो पाँच बिघाको खेत आफ्नो लागि राखे। फिलिपिन्समा फर्केर, युआनले आफ्नो भूमि फिर्ता पाउन कानुनी लडाइँ लड्नुपरेको थियो। करिब चार महिना लाग्यो र वकिलले पनि ठूलो शुल्क तिर्नुपर्ने भयो ।

 (याे समाचार डीडव्लु बाट अनुवाद गरिउकाे हाे ।)