काठमाडौँ । वीरताको कथा र देशभक्तिलाई केन्द्रमा राखेर नेपालमा कमै चलचित्र बन्ने गरेका छन् । अनुसन्धानमा समय र निर्माण लागत धेरै लाग्ने भएकाले पनि निर्माता…
च्याटजीपीटी आएपछि बिङ र बार्डको चर्चा: एआईले इन्टरनेट सर्चमा कस्तो प्रभाव पार्ला
पेट्रा जिविक
गुगल र माइक्रोसफ्टले आफ्ना सर्च इन्जिनमा आर्टिफिशल इन्टेलिजन्स ‘एआई’ राख्न लागेको घोषणा गरेसँगै हामीले अनलाइन माध्यममा सूचना खोज्ने र पाउने तरिकामा क्रान्ति आउन सक्ने ठानिएको छ।
तिनले कसरी काम गर्छन् र हाम्रो जीवनमा कस्तो भिन्नता ल्याउन सक्छन् भनेर हामीले सबैभन्दा उपयुक्त ठानिएको स्रोतलाई प्रश्न गर्यौँ। अर्थात् एआई च्याटबटलाई।
“एआईले यसअघिबाटै खोजी गर्ने तरिका परिवर्तन गरिरहेकै छ र भविष्यमा पनि गरिरहनेछ,” बहुचर्चित च्याटजीपीटी (ChatGPT) ले बीबीसीलाई उत्तर दियो।
यो च्याटबटका लागि प्रयोग गरिएको सफ्टवेअरको एउटा संस्करणले अब छिट्टै माइक्रोसफ्टको ‘बिङ’ सर्च इन्जिनका लागि काम गर्नेछ। इन्टरनेट खोजीमा गुगलको वर्चस्व तोडेर अगाडि आउन आफूलाई चुनौती रहेको च्याटजीपीटी आफैँ स्वीकार गर्छ।
“गुगल सबैभन्दा व्यापक प्रयोग हुने सर्च इन्जिन हो। अतिसान्दर्भिक र सही नतिजाका लागि यो चिनिएको छ,” आफ्नो प्रतिस्पर्धीबारे च्याटजीपीटी भन्छ।
“मेरो तालिमको तथ्याङ्क (२०२१) का अनुसार गुगल सबैभन्दा लोकप्रिय सर्च इन्जिन हो।”
अहिले च्याटजीपीटीले सन् २०२१ र त्यसभन्दा अघि इन्टरनेटमा राखिएका विवरणहरूका आधारमा मात्रै आफ्नो जबाफ दिने गरेको बताउँछ।
यसको एआई प्रविधिको परिस्कृत संस्करणले प्रतिस्पर्धीमाझ च्याटजीपीटीलाई सशक्त बनाउने माइक्रोसफ्टको आशा छ।
हामीले यो प्रविधिलाई क्रान्तिको रूपमा हेरिनुका कारणबारे केही विज्ञहरूसँग पनि कुरा गरेका छौँ।
च्याटजीपीटी बन्यो ‘भाइरल हिट’
सुरु भएको केही सातामै च्याटजीपीटीका प्रयोगकर्ताको सङ्ख्या १० करोड नाघिसकेको छ।
“यो भाइरल हुनुको एउटा कारण के पनि हो भने जोसुकैले पनि वेब ब्राउजरबाट एआईको अनुभव गर्न पाउने भए। हामीले यससँग कुरा गर्छौँ र उसले पनि हामीसँग कुरा गर्छ,” अक्सफर्ड विश्वविद्यालयस्थित कम्प्युटर विज्ञानका प्राध्यापक माइकल वुल्ड्रिज च्याटजीपीटीबारे भन्छन्।
मानिसहरूले लेखेर सोध्ने प्रश्नको उत्तर दिने प्राकृतिक शैली, भाषण, कोडहरू, गीत र निबन्धहरू तयार गरिदिने क्षमताका कारण यसले प्रयोगकर्ताहरूलाई मोहित बनाएको छ।
लिङ्कहरू मात्रै नभएर विस्तारपूर्वक उत्तर दिने यसको क्षमताका कारण कतिपयले यसलाई ‘गुगल किलर’ को सङ्ज्ञा दिएका छन्। उनीहरूले च्याटजीपीटीले गुगललाई छायामा पारिदिन सक्ने ठानेका छन्।
माइक्रोसफ्टको ‘बिङ’ सर्च इन्जिनले आफ्नो प्रविधिमा क्रान्ति ल्याउन लागेको कुराले चुनौती महसुस गर्दै गुगलले पनि आफ्नो आर्टिफिशल इन्टेलिजन्समा परिस्कार गर्ने गर्ने घोषणा गरेको छ।
अनलाइन खोजीको सबैभन्दा विशाल कम्पनी गुगलका अनुसार च्याटजीपीटीसँग प्रतिस्पर्धा गर्न ‘बार्ड’ नामक च्याटबटको परीक्षण भइरहेको जनाएको छ।
आर्टिफिसिशल इन्टेलिजन्स के हो? च्याटबटले कसरी काम गर्छ?
हामीले एआई सहयोगीमार्फत् च्याटजीपीटीलाई च्याटबट के हो भनेर सोध्यौँ।
“प्रयोगकर्ता र च्याटबटबीच हुने कुराकानी मौलिक भाषाको शैलीमा आधारित हुन्छ,” उसले भन्यो।
सर्च इन्जिनमा समायोजन भइसकेपछि तिनले अनलाइनमा उत्तर खोज्दा हामीलाई फरकफरक तरिकाबाट नजिता दिन्छन्।
“वेबसाइटहरूको सूची दिनुको सट्टा एउटा यान्त्रिक प्रणालीले उक्त वेबसाइटभित्रै पुगेर त्यहाँ भएका सामग्रीको सारांश हामीलाई दिन्छ,” जुरिच विश्वविद्यालयका सहप्राध्यापक बेथ सिङ्लरले भनिन्।
“यो अरू कसैले पढेर तपाईँलाई सुनाए जस्तै हो।”
एआई मशीनले सिक्ने प्रणालीका कारण च्याटबटहरूले त्यसो गर्न सकेका हुन्।
एआई प्रविधिले कम्प्युटरलाई आफ्नो पहुँचमा रहेका सूचनाहरूका आधारमा सिक्न, सोच्न र त्यसैअनुरूप काम गर्न सक्षम बनाउँछ।
यसले आफ्नो गल्तीबाट “सिक्ने” र अर्को पटक त्यही काम गर्दा त्यसमा परिवर्तन ल्याउने गर्छ।
एआई च्याटबटहरू विशेषतः प्रश्नको उत्तर दिन र सूचना खोज्नका लागि तयार गरिएका हुन्छन्।
गुगलको बार्ड र माइक्रोसफ्टको च्याटजीपीटी दुवै भाषाको बृहत् नमुनाहरूमा आधारित छन् जसले ‘कम्प्युटर मस्तिष्क’मा रहेको ‘आर्किटेक्चर’को नक्कल गर्छन्।
भाषाका नमुनालाई इन्टरनेटबाट सूचना दिइन्छ र कसरी शब्दमा तत्कालै उत्तर दिने भनेर सिकाइन्छ।
“उनीहरूसँग भाषाहरूको ठूलो भण्डार हुन्छ र उनीहरूले शब्दहरूबीचको सम्बन्ध बनाउने प्रयास गर्छन्। उनीहरूले हाम्रो प्रश्नका आधारमा अर्को शब्द के हुनसक्छ भनेर बुझ्ने प्रयास गर्छन्,” सिङ्लर भन्छिन्।
बिङ र बार्ड च्याटबटले के गर्न सक्छन्?
“अब वेब सर्च धेरै ज्ञान भएको मानिससँग कुराकानी गरे जस्तो हुनेवाला छ। कहिलेकाहीँ यसले सही नतिजा नदिन पनि सक्छ,” प्राध्यापक बुल्ड्रिज भन्छन्।
एआईको प्रयोगबाट परिस्कृत बिङ र गुगलका सर्च इन्जिनहरू अझैसम्म सर्वसाधारणका लागि उपलब्ध भइसकेका छैनन्।
गुगलले बार्ड र माइक्रोसफ्टले नयाँ बिङ सुरु गर्ने तर्खर गर्दैगर्दा हामी सन् २०२१ सम्मका सूचनामा आधारित च्याटजीपीटी मात्रै सर्वसाधारणको पहुँचमा छ।
एआईजडित नयाँ बिङ प्रयोग गर्न चाहने व्यक्तिहरू ‘वेटिङ लिस्ट’ मा बसेर पालो पर्खिन सक्छन्।
बिङको एआईले खोजीका नतिजा मात्रै नदिएर आफ्नो च्याटबट विन्डोबाट खोजी नतिजाहरूको संश्लेषण गर्दै अप्ठ्यारा प्रश्नहरूको पनि उत्तर दिन सक्ने ठानिएको छ।
माइक्रोसफ्टका अनुसार प्रयोगकर्ताहरू च्याटबक्सको प्रयोग गरेर विङसँग अन्तर्क्रिया गर्न सक्छन्।
कम्पनीका प्रमुख सत्य नडेला यसले अनलाइन सर्च र धेरै अरू सफ्टवेअरसँग हुने अन्तर्क्रियामा परिवर्तन ल्याउने बताउँछन्।
“यो प्रविधिले हामीले थाहा पाएका हरेक सफ्टवेअरको श्रेणीमा आमूल परिवर्तन ल्याउँछ,” उनले भने।
बिङ र बार्ड कति फरक हुन्छन् भन्ने अझै स्पष्ट भइसकेको छैन।
गुगलले एआईको सहयोगमा अक्षर र अन्य सामग्री आफ्नो खोजी नतिजामा छिट्टै उपलब्ध गराउने बताएको छ।
“उनीहरूले ग्राहकसँग सहकार्य गरेर केकको नमुना तयार गर्न स्थानीय बेकरलाई सहयोग वा खेलौना बनाउने मानिसलाई नयाँ रचनामा सहयोग गर्न सक्छन्,” गुगलका कार्यकारी प्रभाकर राघवनले हालै कम्पनीमा दिएको एउटा प्रस्तुतिका भनेका थिए।
बार्ड सञ्चालन गर्ने घोषणा गर्दै गुगलको माउकम्पनी अल्फाबेटका प्रमुख कार्यकारी सुन्दर पिचाईले आफ्नो च्याटबटले अप्ठ्यारा जिज्ञासाहरूको पनि उत्तर दिन सक्षम हुने बताए।
उनका अनुसार गितार र पियानोमध्ये कुन सिक्न सहज हुन्छ भन्ने जस्ता प्रश्नको पनि उत्तर दिन सक्छ।
एआईलाई कसले नैतिकता र मान्यता सिकाउँछ?
प्राध्यापक सिङ्लरले सुरुदेखि नै च्याटजीपीटीको अध्ययन गरिरहेकी छन्। एआई र रोबटिक्सको प्रभाव उनको रुचिका विषय हुन्।
“कसैले च्याटजीपीटीलाई डोनल्ड ट्रम्पको प्रशंसामा कविता लेख्न अनुरोध गरेको र यसले अस्वीकार गरेको देखेँ। तर बाइडनको प्रशंसामा लेख्न भन्दा यसले कविता लेख्यो,” सिङ्लर भन्छिन्।
तर एआईलाई मूल्य मान्यताबारे सिकाउन कति सहज छ त?
“यो हामीलाई पनि धेरै थाहा नभएको कुरा हो। किनभने यी ठूला प्रविधि कम्पनीको बन्द कोठाभित्र बनाइएका हुन्छन्। मेरो विचारमा पनि यो वास्तवमै चिन्ताको विषय हो,” प्राध्यापक वुल्ड्रिज भन्छन्।
उनी अनुपयुक्त सामग्री स्वतः छानिने प्रविधि पनि विकास गर्न जरुरी रहेको ठान्छन्।
प्रतिस्पर्धामा कसले मार्ला बाजी?
एआईको प्रतिस्पर्धामा गुगल र माइक्रोसफ्ट मात्रै हैन, अरू कम्पनीहरू पनि छन्।
चीनमा सर्च इन्जिनको राजा भनेर चिनिने ‘बाइडू’ले पनि च्याटजीपीटीजस्तै ‘अर्नी बट’को परीक्षण मार्चमा सक्ने बताइएको छ।
“सर्वसाधारणका लागि आप्नो उत्पादन उपलब्ध गराउने मामलामा माइक्रोसफ्ट एक वर्ष अगाडि भएको छ,” प्राध्यापक वुल्ड्रिचले भन्छन्।
दश करोड प्रयोगकर्ताहरूबाट आएका जिज्ञासाका कारण च्याटजीपीटीले थप राम्रोसँग काम गर्न सिकेको छ।
“उनीहरूको अभिलेखमा दशौँ लाख अन्तर्क्रियाहरू छन्। मानिसहरूले कसरी प्रयोग गर्न खोज्छन् र त्यसबाट के खोज्छन् भन्ने पनि बुझेको छ। उनीहरूले त्यो अनुभव अब आफ्नो उत्पादनमा धमाधम लागु गर्दै छन्,” वुल्ड्रिच भन्छन्।
तर सिङ्लरका बुझाइमा गुगलसँग पनि केही सबल पक्षहरू छन्।
“वेब सर्च गर्ने मामिलामा हामी गुगलसँग अभ्यस्त भइसकेका छौँ। हामीले गुगललाई क्रियाको रूपमा पनि बुझ्छौँ। म यसलाई गुगल गर्छु भन्छौँ। त्यस कारण पनि यो प्रतिस्पर्धा रोचक हुनेवाला छ,” उनी भन्छिन्।
तर एआईबाट गरिने खोजीका लागि प्रयोग हुने प्रविधि सस्तो छैन।
“हरेक पटक हामीले च्याटबटसँग कुराकानी गर्दा त्यसको पछाडि निकै शक्तिशाली कम्प्युटर हुन्छ जसले तपाईँका लागि मात्रै काम गरिरहेको हुन्छ,” प्राध्यापक वुल्ड्रिच भन्छन्।
उनी भविष्यमा दुई प्रकारका वेब सर्च हुने ठान्छन्।
“हामीले पैसा तिरेर एआईबाट हुने प्रीमिअम सर्चमा पहुँच पाउन सक्ने र अहिलेको जस्तो विज्ञापनमा निर्भर हुने निःशुल्क सर्चमा पहुँच पाउन सक्ने हुनसक्छ।”