हैदराबादको चंचलगुडा सेन्ट्रल जेलमा एक रात बिताएपछि अभिनेता अल्लु अर्जुन शनिबार बिहान रिहा भएका छन् । अल्लु अर्जुनको फिल्म ‘पुष्पा २ : द रुल’ को…
यौनकर्मीका लागि मातृत्व बिदा र निवृत्तिभरणको व्यवस्था गर्ने पहिलो देश
सोफिया बेटिजा । बीबीसी
बेल्जियमकी यौनकर्मी सोफीले भनिन्, ‘म नौ महिनाको गर्भवती हुँदा काम गर्नुपरेको थियो ।
बच्चा जन्माउनुभन्दा एक साताअघि पनि यौनकर्मीको रूपमा काम गरिरहेको उनले बताइन् ।
सोफीका लागि आफ्ना पाँच सन्तान हुर्काउनका साथै यौनकर्मीको रूपमा काम गर्न निकै गाह्रो छ ।
सोफी जो आफ्नो पहिचान खुलाउन चाहँदैनन्। पाँचौं सन्तान जन्मँदा सिजेरियन गर्दा उनलाई ६ हप्ता पूर्ण आराम गर्न सल्लाह दिइएको थियो ।
सोफीले आफूसँग कुनै विकल्प नभएको र तुरुन्तै आफ्नो काममा फर्किनु पर्ने बताइन् । “मलाई पैसा चाहिएकोले काम छोड्न सकिन,” उनले भनिन्।
उनीहरुले पनि सुत्केरी बिदा लिने मौका पाएको भए उनीहरुको जीवन सहज हुने थियो ।
तर, बेल्जियमले नयाँ कानून ल्याएको छ, जसअन्तर्गत अब यौनकर्मीले पनि प्रसूति बिदा लिन सक्नेछन् । यो उनीहरूको रोजगार सम्झौताको अंश हुनेछ। यति मात्र नभई यौनकर्मीले स्वास्थ्य बीमा, पेन्सन, बिरामी बिदा अर्थात् उनीहरुको कामलाई अन्य काम सरह मानिने अन्य सुविधा पनि पाउनेछन् । यो संसारमा पहिलो पटक हुन गइरहेको छ।
सोफी भन्छिन्, “यो हाम्रा लागि साधारण मानिसजस्तै बाँच्ने अवसर हो।”
इन्टरनेशनल युनियन अफ सेक्स वर्कर्सका अनुसार विश्वभर करिब ५ करोड २० लाख यौनकर्मी छन्। बेल्जियमले सन् २०२२ मा नै यो पेशालाई अपराधमुक्त गरेको थियो । यो टर्की र पेरु मा पनि कानूनी छ।
तर यौनकर्मीहरूलाई रोजगारीको अधिकार र करार दिनु सायद संसारमा कुनै पनि देशले पहिलो पटक गरेको हो।
‘उत्तम चाल’
ह्युमन राइट्स वाचका अनुसन्धानकर्ता एरिन किल्ब्राइडले यो अहिलेसम्मकै उत्कृष्ट कदम भएको बताइन्। यस दिशामा सबै देश अघि बढ्नुपर्छ ।
तर, यो कानुनले यौनकर्मीको शोषण, ओसारपसार र दुर्व्यवहार रोक्न नसक्ने आलोचकहरू बताउँछन् ।
बेल्जियममा यौनकर्मीहरूलाई मद्दत गर्ने गैरसरकारी संस्था Isala सँग स्वयम्सेवा गर्ने जुली क्रुमियरले भनिन् कि यो खतरनाक थियो किनभने यसले आफ्नो केन्द्रमा सधैं हिंसक हुने पेशालाई सामान्य बनाउँछ।
धेरै यौनकर्मीहरूको लागि यो काम एक आवश्यकता हो।
यौनकर्मी मेलले बताइन् कि जब एक व्यक्तिले उनलाई कन्डम बिना मुखमैथुन गर्न बाध्य पारेपछि उनी डराएकी थिइन् । आफ्नो वेश्यालयमा यौन संचारित संक्रमण फैलिरहेको बेला उनले यो गर्नुपर्यो। तर उनीसँग हो भन्नुको विकल्प थिएन ।
उनी भन्छिन्, “मसँग दुईवटा मात्र विकल्प थिए। कि त मसँग एसटीई हुन्छ वा पैसा कमाएर बाँच्नुपर्थ्यो।”
पैसा चाहिने भएकाले मेल २३ वर्षको उमेरमा यौनकर्मी बनिन् । यो पेशामा आबद्ध भएको केही दिनमै उनले सोचेभन्दा धेरै पैसा कमाउन थालिन् । उनीहरूले सोचेका थिए कि उनीहरूले सबै पाएका छन्, तर एसटीआईले उनीहरूका सबै आशाहरू चकनाचूर पारिदिए।
मेलले अब कुनै व्यक्तिलाई असहज महसुस गरेमा अस्वीकार गर्न सक्छ। यो कानुन पहिल्यै बनेको भए यो अवस्थालाई अर्कै तरिकाले सम्हाल्न सक्ने उनको विश्वास छ ।
उनले भनिन्, “मैले मलाई काम गर्ने महिलालाई भन्न सक्थें कि महोदया, तपाईले नियम तोड्दै हुनुहुन्छ र तपाईले मसँग राम्रो व्यवहार गर्नु पर्छ। म कानूनद्वारा सुरक्षित हुने थिएँ।”
बेल्जियमको यो कानून सन् २०२२ मा त्यहाँ भएको राष्ट्रव्यापी विरोध प्रदर्शनको परिणाम हो। त्यतिबेला कोरोना महामारीका बेला सरकारबाट सहयोग नपाएपछि यौनकर्मी सडकमा आएका थिए ।
विरोध प्रदर्शनको मुख्य अनुहार भिक्टोरिया थियो, जो बेल्जियम युनियन अफ सेक्स वर्कर्स (UTSOPI) को अध्यक्ष हुन् र 12 वर्षदेखि यौनकर्मीको रूपमा काम गरिरहेकी छिन्।
यो उनको लागि व्यक्तिगत संघर्ष थियो।
सन् २०२२ अघि भिक्टोरियाले धेरै चुनौती र असुरक्षित वातावरणमा काम गर्नुपरेको थियो । उनीहरूसँग कुनै विकल्प थिएन र उनीहरूलाई काम गर्ने एजेन्सीले आम्दानीको ठूलो हिस्सा आफ्नै लागि राख्यो।
‘मलाई बलात्कार गरियो’
भिक्टोरियाले बताइन् कि एक व्यक्ति उनको लागि पागल बनेको थियो र उसले उनलाई बलात्कार गरेको थियो।
उनले भनिन्, “जब म प्रहरी चौकीमा उजुरी गर्न गएँ, तब महिला अधिकारीले मलाई यौनकर्मीलाई बलात्कार गर्न नसकिने बताइन्। मैले यौनकर्मीको रूपमा काम गरेकोले यो मेरो गल्ती हो भन्ने महसुस गराइन्।”
भिक्टोरिया रुँदै प्रहरी चौकीबाट निस्किन् । भिक्टोरियाले यो नयाँ कानुनले आफ्नो जीवनमा सुधार ल्याउने महसुस गरेको बताइन् ।
हामीले बोलेका हरेक यौनकर्मीले कुनै न कुनै बेला उनीहरूलाई उनीहरूको इच्छाविपरीत काम गर्न बाध्य पारिएको बताए।
भिक्टोरियाले भने कि यदि त्यहाँ कुनै कानून छैन भने तपाइँको काम अवैध छ र तपाइँलाई मद्दत गर्न कुनै नियम हुनेछैन।
यौनकर्मीको कामको रेखदेख गर्नेले कानुनबमोजिम काम गर्ने र नियमको पालना गर्नुपर्छ । यदि गम्भीर अपराधमा दोषी ठहरिएमा, उनीहरूले यौनकर्मीलाई काममा राख्न सक्ने छैनन्।
क्रिस रिकमेन्स र उनकी श्रीमती अलेक्जान्ड्राले बेकभोर्टको लभ स्ट्रीटमा कामुक मसाज पार्लर चलाउँछन्।
क्रिस रिकम्यान्सले यौनकर्मीलाई काममा लगाउने कैयौं व्यक्तिको नाम आपराधिक रेकर्डमा दर्ता भएकाले धेरैले काम बन्द गर्नुपर्ने बताए।
जब हामी पार्लरमा गयौं त्यो पूरै भरिएको थियो र हामीले सोमबार बिहान यस्तो कुराको आशा गरेका थिएनौं। यस अवधिमा हामीलाई मसाज बेड, तौलिया, हट टब र स्विमिङ पूल देखाइयो।
क्रिस र उनकी श्रीमतीले १५ जना यौनकर्मीलाई रोजगारी दिएका छन् । यौनकर्मीलाई सम्मानजनक व्यवहार गर्न र राम्रो पारिश्रमिक दिन पाउँदा हामी गौरवान्वित भएको दुवै जना बताउँछन् ।
क्रिसले भने, “मलाई आशा छ कि यौनकर्मीहरूसँग राम्रो व्यवहार नगर्नेहरू व्यवसायबाट बाहिर जानेछन् र इमानदारीपूर्वक यो पेशा चलाउन चाहने असल व्यक्तिहरू रहनेछन्।”
एरिन पनि त्यही कुरामा विश्वास गर्छिन् तर जुलीले भनिन्, ‘हामीले सहयोग गरेका अधिकांश महिलाले यो काम छोडेर अरू मानिसजस्तै ‘सामान्य काम’ गर्न चाहन्छन् भन्ने बताएका छन्।’
‘अब मेरो भविष्य छ’
बेल्जियमको नयाँ कानुनअनुसार यौनकर्मीहरूले काम गर्ने हरेक कोठामा अलार्म बटन हुनेछ। यो बटनले यौनकर्मीलाई उल्लेख गरिएको व्यक्तिसँग जोड्नेछ।
जुली विश्वास गर्छिन् कि यौन कार्यलाई सुरक्षित बनाउन कुनै उपाय छैन।
“के तपाईलाई अर्को काममा प्यानिक बटन चाहिन्छ? यो सबैभन्दा पुरानो पेशा होइन, तर संसारको सबैभन्दा पुरानो शोषण हो।”
यौन व्यवसायलाई नियमको दायरामा कसरी ल्याउने ? यो संसारभर बहसको विषय बनेको छ, तर मेल भन्छिन् कि मलाई गर्व छ कि बेल्जियम धेरै अगाडि छ।
“अब मेरो भविष्य हो।”
जनताको सुरक्षालाई ध्यानमा राख्दै कथाका धेरै पात्रको नाम परिवर्तन गरिएको छ ।
(याे सामाग्री बीबीसी हिन्दीबाट अनुवाद गरिएकाे हाे । )